Bitcoin thực sự là gì và tại sao Blockchain (chứ không phải bitcoin) là một ý tưởng thiên tài?

[SÁCH HAY] THE BITCOIN BIG BANG- Tiền tệ thay thế sẽ thay đổi thế giới  như thế nào

“Khi tôi nhìn thấy bong bóng, tôi mua bong bóng đó, vì đó là cách tôi kiếm tiền. – George Soros

Hơn một lần, tôi tự tin tuyên bố rằng Bitcoin thực chất chỉ là “hội chứng hoa Tulip 2.0”, một sự liên quan đối với bong bóng hoa Tulip của Hà Lan vào những năm 1600. Tất nhiên, tôi chỉ biết về Bitcoin khi người ta gọi nó là một đồng tiền điện tử (digital currency), một thuật ngữ mới khá mới. Thật không may, thậm chí sự thiếu hiểu biết cũng không ngăn được ý kiến của tôi trên truyền hình quốc gia rằng: Bitcoin sẽ không thể kéo dài.

Lần đầu tiên tôi đọc về Bitcoin vào năm 2011 trong khi tra cứu các trang mạng chính thống về tiền tệ để tìm ý tưởng đầu tư. Vào cuối mùa xuân năm 2011, giá bitcoin đã đạt mức ngang giá với đôla Mỹ và vào tháng 7, một bitcoin trị giá 31 đôla. Bất kỳ khoản đầu tư nào có giá trị gia tăng 3,000 phần trăm sẽ thu hút nhiều sự chú ý, nhưng hai thập kỷ làm việc tại Wall Street đã dạy tôi không chỉ hoài nghi mà còn tự động loại bỏ những khoản đầu tư này bởi vì đó là những bong bóng không bền vững.

Bitcoin dường như là một dự án nhỏ có toan tính bởi một lập trình viên máy tính bí ẩn, người đã vỡ mộng về thế giới hậu khủng hoảng tài chính. Khá thú vị, nhưng tôi không nghĩ có đồng tiền nào được tạo ra, vì vậy tôi đã nhanh chóng quên đi hướng đầu tư này và tiếp tục vui vẻ mà không biết rằng một cuộc cách mạng được âm thầm tiến hành. Mãi cho tới mùa thu năm 2013 Bitcoin mới lại gây chú ý cho tôi.

Vào tháng 10 năm 2013, tôi đã dành nhiều tâm huyết cho nghiên cứu về việc chấm dứt chương trình nới lỏng định lượng (QE) do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ thực hiện. Cái gọi là mô hình “chóp nón” đã định hình thị trường tài chính, và tôi cần một mẫu hình để chỉ dẫn các quyết định đầu tư của mình. Vì nhiều người tin rằng Bitcoin là một sự phản kháng trực tiếp đối với việc nới lỏng định lượng, nên hai khái niệm trở thành một, đặc biệt là trên Internet. Qua nghiên cứu, tôi bắt đầu nhận thấy giá của bitcoin một lần nữa tăng lên. Sau khi chững lại ở mức dưới 31 đôla, giá Bitcoin trong năm qua đã leo lên tới 150 đôla.

Khi giá leo thang, sự chú ý của các phương tiện truyền thông đã tăng lên, đặc biệt là trên kênh CNBC, nơi tôi hay xuất hiện. Nếu có một điều mà tôi học được từ khi xuất hiện trên truyền hình, thì đó là “có kịch tính thì mới dẫn đầu” và Bitcoin gần như là tin tức kinh doanh trở thành đầu đề gây “sự kịch tính” đó. Không chỉ giá cả tăng nhanh, mà cả người sáng lập bí mật[1] đã làm nên câu chuyện hấp dẫn. Quan trọng nhất là mọi người quan tâm đến nó. Có lẽ tất cả chúng ta đều cảm thấy rằng điều gì đó rất hấp dẫn đang xảy ra và tất cả chúng ta đều khao khát hiểu biết về nó. Thông tin trở thành một mặt hàng có giá trị trong thời điểm không có gì là chắc chắn.

Mặc dù tôi rất hoài nghi, nhưng tôi bị ám ảnh bởi một châm ngôn của nhà đầu tư nổi tiếng George Soros. Ông Soros nói về vàng như bong bóng cuối cùng khi ông được tờ The Australian trích dẫn, “Khi tôi nhìn thấy bong bóng, tôi mua bong bóng đó, vì đó là cách tôi kiếm tiền”. Vâng, đây là bong bóng của tôi và nó đã vô tình bám theo tôi trong suốt hai năm. Tôi không còn có thể phớt lờ sự phấn khích mãnh liệt. Tôi muốn bước vào – mà không, tôi cần phải bước vào.

Bitcoin Là Gì?

Một trong những điều đầu tiên tôi học được là “Bitcoin được biết đến như là một mạng ngang hàng, đó là cách nói theo dân kĩ thuật về việc không có các trung gian”. Khái niệm đằng sau công nghệ này cũng cũ như bản thân lĩnh vực thương mại: cắt giảm chi phí của chủ thể trung gian và bạn có thể cung ứng một sản phẩm rẻ hơn. Các đế chế kinh doanh đã được xây dựng trên khái niệm này, ví dụ như các hợp tác xã thực phẩm của những năm 1970 ở Mỹ như thế hệ đầu của Costco, BJ’s Wholesale và Sam’s Club.

Mạng ngang hàng có vai trò lịch sử trong cuộc cách mạng của các ngành. Sự sáng tạo của Sean Parker, Napster, là một ví dụ điển hình của một mạng ngang hàng làm thay đổi lĩnh vực âm nhạc.

Khi được coi là một dịch vụ chia sẻ tập tin, Bitcoin nó không quá khác so với Napster. Các tệp đang được chia sẻ là những đơn vị có giá trị chứ không phải là âm nhạc. Nếu bạn có thể tìm thấy một cửa hàng tạp hoá chấp nhận cho thanh toán thực phẩm bằng âm nhạc, thì Napster có thể trở thành một loại tiền tệ như Bitcoin. Một lần nữa, trở lại với việc liệu các tập tin bạn nhận được (âm nhạc hoặc Bitcoin) có thể được sử dụng để mua cái gì khác hay không. Ngay khi tập tin có thể được trao đổi với cái gì đó khác, nó trở thành một loại tiền tệ và nếu phép màu làm cho phần còn lại của thế giới quyết định chấp nhận âm nhạc như một loại thanh toán, thì giá trị của “tiền tệ” đó có thể sẽ tăng lên. Một khi thứ gì đó trở thành một loại tiền tệ, thì khả năng bảo mật mới cần được đảm bảo.

Bảo mật của công nghệ Bitcoin là điều làm cho nó phù hợp và trở thành tiền tệ hơn so với Napster. Phần quan trọng nhất của Bitcoin là một quyển sổ cái, hoặc bảng cân đối kế toán toàn cầu, được gọi là blockchain. Sổ cái toàn cầu này ghi lại mọi giao dịch thực hiện với Bitcoin. Từ thời điểm một Bitcoin được tạo ra, mỗi biến động của nó đều được ghi lại và chính ghi chép này đảm bảo rằng Bitcoin không thể bị làm giả. Để tạo blockchain, khoảng 10 phút một lần, phần mềm Bitcoin tập hợp tất cả các giao dịch đã xảy ra trên toàn cầu vào một tệp tin gọi là khối (block). Khối này chứa một liên kết, tham chiếu đến tệp tin trước đó và là bản ghi chép của mọi giao dịch từng xảy ra. Khi tất cả các khối được liên kết với nhau, nó tạo thành một chuỗi các khối, do đó được gọi là blockchain.

Bảo mật của Bitcoin phụ thuộc vào quá trình liên kết tất cả các giao dịch.

Hãy tưởng tượng nếu một tờ một đôla được theo dõi mỗi lần sử dụng, từ lúc in ấn đến lần thu hồi cuối cùng. Mỗi gói kẹo cao su, soda, hoa, hoặc đồ chơi từng được mua với đồng đôla đó sẽ được ghi lại. Nếu một người làm một bản sao giả của tờ tiền này, nó sẽ chứa một bộ hồ sơ chính chủ và khi anh ta cố gắng chi tiêu đồng tiền giả đó, bảo mật tích hợp sẽ không cho phép giao dịch. Một người làm giả sẽ phải quay trở lại và thuyết phục từng nhà giao dịch rằng giao dịch đó chưa bao giờ xảy ra. Về bản chất, người làm giả sẽ phải thay đổi từng giao dịch trước khi làm bản sao.

Giải pháp của Bitcoin đối với vấn đề giả mạo đó là sự kết hợp của blockchain và các máy đào. Khi nhiều giao dịch được thêm vào, blockchain khiến cho thông tin giao dịch trong các giao dịch trước đó dường như không thể bị thay đổi. Các máy đào có trách nhiệm xác nhận các Bitcoin đang được chuyển giao không phải là giả mạo. Hoạt động đào để lấy Bitcoin bao gồm công việc sử dụng các máy tính mạnh giải quyết một phương trình toán học phức tạp. Đáp án của phương trình chứa một chìa khoá để xác minh tất cả các giao dịch trước đó. Nếu chìa khóa này không khớp với các giao dịch trước đó thì các máy đào sẽ biết Bitcoin đó là giả.

Nói đơn giản, đây là cách một giao dịch Bitcoin hoạt động: Nếu Keith muốn gửi một Bitcoin cho Alan, anh ta phải truyền thông điệp đó tới mạng Bitcoin. Các máy đào nhận thông điệp này và sau đó sử dụng máy tính siêu mạnh để đảm bảo rằng Keith là chủ sở hữu chính đáng. Một khi máy đào xác minh quyền sở hữu của Keith, chúng cho phép giao dịch xảy ra và ghi lại giao dịch đó trong blockchain. Với công việc của mình, các máy đào được thưởng bằng đồng tiền điện tử được gọi là coinbase – hiện tại, với mỗi nhóm giao dịch (khối) mà người máy đào xác minh giao dịch, thợ đào nhận được 25 Bitcoins.

Mạng Bitcoin xử lý giao dịch như thế nào?

Ba trụ cột mà Bitcoin nghỉ ngơi là khóa chặn (blockchain), khoá cá nhân (private key) và đào. Blockchain là bản ghi của tất cả các giao dịch, khoá cá nhân là hệ thống bảo mật, và đào là quá trình xác minh các giao dịch.

– Blockchain:  Phần quan trọng của Bitcoin cũng là một quyển sổ cái công cộng lưu trữ mọi giao dịch đã từng xảy ra. Blockchain mã hóa các giao dịch thành hàng trăm phương trình toán học mà bạn phải dùng đến máy đào để giải. Việc giải phương trình sẽ giúp chúng ta xác nhận các giao dịch và chủ sở hữu của giao dịch đó.

– Khóa Công khai và Khóa Cá nhân: 

Giống như một số người trong chúng ta, bitcoins có một tư cách công khai và một tư cách cá nhân. Tư cách công khai được biết đến như là một địa chỉ, trong khi tư cách cá nhân được gọi là khoá cá nhân. Địa chỉ cho mọi người biết bạn ở đâu trên mạng Bitcoin để họ biết nơi để chuyển giá trị. Khóa cá nhân là một phần bí mật của dữ liệu được bảo vệ bởi một chữ ký được mã hoá chứng minh quyền sử dụng các bitcoin của bạn. Sự kết hợp giữa địa chỉ Bitcoin và khóa cá nhân của bạn được gọi là cặp khóa công khai/khóa cá nhân của bạn.

Khi bạn chuyển tiền bitcoin từ ví của Alice đến ví của Bob, mã Bitcoin sau đó tập hợp các giao dịch gần đây nhất vào một tệp được gọi là một khối. Mỗi khối có chứa một tham chiếu đến khối giao dịch trước đó, do đó tạo thành một “chuỗi” giao dịch, và hoan hô – chúng ta đã tạo ra blockchain.

– Vai Trò Của Máy Đào:  Bây giờ chúng ta có một khối giao dịch, chúng ta phải chắc chắn rằng không có bitcoin nào đã được chi tiêu trước đó, và đây là nơi các máy đào đi vào hoạt động. Mã phần mềm Bitcoin thu thập tất cả các giao dịch (khối) và phát các giao dịch đến bất kỳ máy tính nào đang nhận tin từ mạng Bitcoin. Các máy tính đang nhận tin từ mạng được gọi là máy đào.

 

Tại sao Blockchain là một ý tưởng vĩ đại?

khái niệm về blockchain là một cách đúng đắn để giảm bớt những điểm sai sót và phi tập trung hóa hệ thống tài chính. Chắc chắn, tất cả những sáng tạo của con người đều có những sai lầm và khi tiếp tục nghiên cứu sâu hơn trong tương lai, ta sẽ khám phá những hạn chế của Bitcoin. Tuy nhiên, phi tập trung là một bước đi đúng hướng. Tóm lại, theo lời của Victor Hugo, “Không gì có thể ngăn cản một ý tưởng khi thời cơ đã chín muồi.”.

Hệ thống phi tập trung không cần niềm tin được gọi là Blockchain, là một công nghệ mà hệ thống tài chính mới có thể xây dựng trên đó. Cụ thể, khái niệm về blockchain hoặc “paparazzi” ghi lại tất cả các giao dịch có thể có ảnh hưởng mang tính cách mạng đối với các hệ thống tài chính.

Hơn 300 năm trước, các ngân hàng trung ương hiện đại đầu tiên được thành lập ở Thụy Điển và Anh Quốc và trong ba thế kỷ qua, hệ thống tài chính được xây dựng trên một cơ quan tiền tệ tập trung. Ý tưởng về một hệ thống tài chính phi tập trung là cái gì đó có thể đe dọa hệ thống hiện tại, nhưng nó nên được xem như là một cơ hội. Tuy nhiên, để một hệ thống phi tập trung mới thực sự xuất hiện, thì phải xây dựng một cơ sở hạ tầng mới.

Có thể hiểu đơn giản hơn như thế này. Thị trường tập trung giúp chúng ta thực hiện các chức năng xác nhận và gây dựng niềm tin. Trở ngại của thị trường phi tập trung chính là các chi phí trung gian. Công nghệ Blockchain cho phép chúng ta giảm thiểu chi phí trung gian, và không cần phải xây dựng niềm tin giữa các bên để thực hiện giao dịch và phát triển thị trường.

[1] Cho đến nay vẫn chưa có thông tin gì về Satoshi Nakamoto (cha đẻ của Bitcoin). Có người cho rằng ông là người Nhật, cũng có những hacker điều tra rằng Satoshi sống ở khu vực Bắc Mỹ. Cũng có người cho rằng, Satoshi thực chất là một nhóm người.