Đã đến lúc các thị trường chấm dứt ảo tưởng về một thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung

Để được trả lương cho công việc phân tích, các nhà phân tích thị trường phải cải thiện nhiều hơn việc ước lượng rủi ro địa chính trị khi nói đến các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung, theo Fred Kempe, CEO tại Hội đồng Atlantic.

Làm thế nào để các cuộc đàm phán có ý nghĩa hơn bao giờ hết bởi vì số lượng các cuộc gặp ngày càng nhiều. Những cuộc gặp gỡ là một lăng kính mà qua đó chúng ta có thể đánh giá xem hai thế lực quan trọng nhất của thời đại chúng ta có thể chế ngự sự khác biệt của họ như thế nào.

Thị trường tài chính nên từ bỏ mọi ảo tưởng còn lại khi cho rằng các cuộc đàm phán thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là một sự kiện có thể sớm kết thúc, cuối cùng sẽ dẫn đến một thỏa thuận trấn an các nhà đầu tư. Kề cận với cái chết là khái niệm rằng cả hai bên chắc chắn sẽ thỏa hiệp vì họ rất cần thỏa thuận cho mục đích chính trị và kinh tế của chính họ.

Điều mà thị trường đã hiểu lầm kể từ khi các cuộc đàm phán được nối lại vào tháng 12 năm ngoái – nhưng các quan chức Hoa Kỳ và Trung Quốc đã nắm lấy cơ hội – là các cuộc đàm phán đã trở thành một trong nhiều sự kiện của một kỷ nguyên cạnh tranh địa chính trị và hệ thống mới sẽ xác lập định nghĩa thời đại của chúng ta. Để được nhận lương từ công việc của mình, các nhà phân tích thị trường sẽ phải cải thiện rất nhiều về khả năng ước lượng các rủi ro địa chính trị.

TT Trump quyết định tăng gấp đôi thuế quan đối với 200 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc, từ 10% đến 25%, nhận được sự chú ý nhất toàn cầu trong tuần này. Động thái của ông được thúc đẩy bởi lập luận rằng Trung Quốc đang ủng hộ các điều khoản đã được đàm phán theo một thỏa thuận dự thảo, đây là hoạt động trọng nhất trong nhiều hoạt động của ông.

Các căng thẳng khác sẽ ít được chú ý. Vào thứ Hai, hai tàu chiến của Hoa Kỳ đã di chuyển áp sát trong phạm vi 12 hải lý của các đảo tranh chấp ở Biển Đông. Đây là lần thứ ba trong năm nay, Washington đã thách thức các yêu sách hàng hải của Trung Quốc. Tại một hội nghị an ninh về 5G tại Prague vài ngày trước đó, Hoa Kỳ và các đồng minh đã nói rõ về những nguy hiểm do gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei – ngay cả khi CFO của họ vẫn bị giam giữ tại Canada.

Không hề vi phạm các thỏa thuận. Ngay cả khi Hoa Kỳ và Trung Quốc tìm kiếm một thỏa thuận thương mại trong những tuần tới, thì vẫn sẽ rất ít thay đổi trong mối quan hệ đó, vốn đã bị ảnh hưởng trong thời gian qua, từ một trong những cam kết chiến lược sang cạnh tranh gay gắt hơn. Hy vọng rủi ro kinh tế, chính trị và thậm chí quân sự sẽ tăng lên cho đến khi các chiến lược gia và nhà ngoại giao lành nghề từ cả hai bên thiết lập các thỏa thuận để thống trị thế giới dựa trên nguyên tắc quan hệ song phương.

Không đơn thuận chỉ là việc giao dịch

Tua lại bộ phim Trung-Mỹ này khoảng một tuần để hiểu làm thế nào các cuộc đàm phán thương mại ngày càng ít thảo luận về các vấn đề thương mại. Các chi tiết đằng sau hậu trường nhấn mạnh lịch sử, chủ nghĩa dân tộc, sự khác biệt hệ tư tưởng, và sự ngờ vực và tính toán sai lầm ngày càng làm cho mọi thứ trở nên dễ bùng phát.

Vào cuối tuần trước, không hiểu TT Trump có biết về lễ kỷ niệm lịch sử của Trung Quốc khiến cho cấm vận thương mại của ông trở nên quyết liệt hơn? Quyết định của ông để thắt chặt thuế quan hơn trùng với kỷ niệm 100 năm cuộc biểu tình của sinh viên Trung Quốc sau đó trở thành Phong trào Ngũ Tứ huyền thoại. Đó là phong trào mà các sinh viên đã đứng dậy chống lại quyết định của Hiệp ước Versailles, trao chủ quyền của tỉnh Sơn Đông từ Đức sang Nhật.

Một báo cáo một cách đáng tin cậy cho rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đích thân can thiệp vào cuối tuần trước để lôi kéo các nhà đàm phán của ông trở lại. Bắc Kinh dường như đã thay đổi một số điều khoản trong thỏa thuận dự thảo, nhưng điều dường như không thể chấp nhận nhất đối với ông Tập là Hoa Kỳ khăng khăng rằng ông đồng ý với về cách Trung Quốc thay đổi luật pháp quốc gia để tuân thủ các điều khoản của Hiệp định.

Trong mỗi bảy chương của dự thảo, Reuters đưa tin, Trung Quốc đã xóa các cam kết thay đổi pháp luật để giải quyết các khiếu nại của Hoa Kỳ: trộm cắp tài sản trí tuệ và bí mật thương mại của Hoa Kỳ, chuyển giao công nghệ, chính sách cạnh tranh, tiếp cận dịch vụ tài chính và thao túng tiền tệ.

Các nhà hoạt động của Phong trào Ngũ Tứ, trong đó nhiều người trở thành lãnh đạo Đảng Cộng sản, sẽ lăn lộn trong ngôi mộ của mình nếu các nhà đàm phán đã trao lý lẽ đó cho các đối thủ Mỹ trong một trăm năm sau đó. Đối với một nhà lãnh đạo như ông Tập – người đã đặt ra tính hợp pháp của mình trong việc chấm dứt những gì những người ủng hộ ông coi là thế kỷ nhục nhã của Trung Quốc trong tay các cường quốc nước ngoài – các cuộc đàm phán thương mại một lần nữa và một lần nữa đã trở nên có ý nghĩa nhiều hơn so với thương mại.

Tín hiệu nhiễu loạn

Ông Trump đã đặt cược rằng ông có đòn bẩy lớn hơn vì nền kinh tế Hoa Kỳ mạnh mẽ, với mức tăng trưởng 3,2% và thất nghiệp ở mức thấp lịch sử. Đồng thời, ông cho rằng nền kinh tế Trung Quốc rất mong manh, dựa trên biểu hiện năm 2018 của nó, và cuối cùng các nhà lãnh đạo của nó sẽ đưa ra những nhượng bộ cần thiết.

Ngược lại, ông Bình đại diện cho một niềm tin của nhiều người ở Trung Quốc rằng Trump sẽ cần một chiến thắng trong việc cắt giảm thâm hụt và tạo ra việc làm tại Hoa Kỳ trước cuộc bầu cử năm 2020, và do đó các nhà đàm phán của ông sẽ có lợi thế. Ông Bình cũng đã tự tin hơn vì quý đầu tiên trong năm 2019, Trung Quốc đã bắt đầu có các phục hồi khi các biện pháp kích thích kinh tế của chính phủ và giữ vững mức tăng trưởng 6.4%.

Những dòng Tweets từ Hu Xijin, tổng biên tập tờ Thời báo Hoàn cầu nhà nước Trung Quốc, cho thấy vị trí của Trung Quốc vững chắc như thế nào trong cả tuần. Trong khi các bài đăng của Hu Xijin có thể quyền lực như các dòng tweet của Trump, ông đã trở thành một chỉ số khá chính xác về những gì các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang nghĩ.

Vào lúc 8:47 sáng thứ năm, ông ta đã tweet rằng một người nào đó từ phía Trung Quốc, người biết rõ về các cuộc đàm phán thương mại, nói rằng không có cơ hội nào để đạt được thỏa thuận vào ngày thứ Sáu.

Vào lúc 11:09 sáng, ông đã tweet: Trung Quốc đã chuẩn bị đầy đủ cho một cuộc chiến tranh thương mại leo thang. Đây là một chiến lược mới của Trung Quốc tham gia vào các cuộc đàm phán trong khi ra đòn với một cuộc chiến thương mại. Tôi nghĩ rằng Trung Quốc đặt cược vào tình hình chính trị của họ vượt trội hơn so với Hoa Kỳ. Chiến tranh thương mại sẽ được quyết định bởi tình hình chính trị trong nước.

Sau đó hơn hai giờ, lúc 1:17 chiều, ông đưa tất cả vào viễn cảnh: Càng ngày càng có nhiều người Trung Quốc có xu hướng tin rằng chính phủ Mỹ hiện tại đe dọa ảnh bởi Trung Quốc. Một thỏa thuận thương mại, ngay cả khi đạt được, sẽ gặp rào cản trong việc thực hiện và có thể bị hủy liên tục. Vì vậy, họ ủng hộ việc thái độ cứng rắn với Mỹ, giảm bớt sự ảo tưởng.

Rất nhiều ảo tưởng đang dập tắt trong tuần này.

Sau khi các cuộc đàm phán kết thúc vào thứ Sáu mà không có tiến triển, Hu  đã hạ màn vào tuần: Theo dựa trên những gì tôi được biết, phía Trung Quốc nhấn mạnh vào một vài điểm cốt lõi: Phía Mỹ nên xóa bỏ tất cả các mức thuế bổ sung, các khoản giao dịch thương mại mà Hoa Kỳ yêu cầu phù hợp với thực tế; văn bản của thỏa thuận phải tôn trọng chủ quyền và nhân phẩm của đất nước chúng tôi.

[Võ Nguyên Huân, lược dịch từ CNBC]