Ngành ngân hàng quý 1/2025: Lợi nhuận tăng trưởng chậm lại, NIM chịu áp lực, chất lượng tài sản suy giảm

Bức tranh lợi nhuận quý 1/2025 của ngành ngân hàng Việt Nam cho thấy sự tăng trưởng chậm lại so với kỳ vọng, với nhiều yếu tố thách thức như thu hẹp biên lãi ròng (NIM) và chất lượng tài sản suy giảm. Tuy nhiên, SSI Research cũng chỉ ra các điểm sáng như: (1) nợ xấu đã đạt đỉnh trong nửa đầu năm và kỳ vọng phục hồi trong nửa cuối năm; (2) tăng trưởng tín dụng phục hồi mạnh hơn nữa, đặc biệt là sự phục hồi của thị trường bất động sản giúp thu hồi các tài sản xấu.

Lợi nhuận tăng trưởng thấp hơn kỳ vọng, NIM tiếp tục “bóp nghẹt” nhưng kỳ vọng hồi phục từ cuối năm

Theo SSI Research, lợi nhuận trước thuế (LNTT) của các ngân hàng thuộc phạm vi nghiên cứu trong quý 1/2025 chỉ tăng trưởng 9.3% yoy, nhưng lại giảm đáng kể 9.7% QoQ. Mức tăng trưởng này thấp hơn so với kỳ vọng 15% yoy mà SSI Research đưa ra trước đó.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do NIM tiếp tục chịu áp lực thu hẹp, giảm tới 44 điểm cơ bản so với cùng kỳ (và 29 điểm cơ bản so với quý trước). Sự cạnh tranh ngày càng gia tăng trong ngành đã khiến các ngân hàng phải hy sinh biên lợi nhuận để duy trì thị phần.

TPBank (TPB) và Sacombank (STB) là hai trường hợp ngoại lệ hiếm hoi ghi nhận NIM có sự cải thiện đáng kể trong quý.

SSI Research dự báo áp lực lên NIM sẽ còn tiếp tục trong năm 2025, và có khả năng hồi phục dần từ cuối năm khi các khoản cho vay mua nhà hết thời gian ưu đãi lãi suất.

Chất lượng tài sản chịu áp lực mùa vụ và khó khăn thị trường BĐS

Một điểm đáng lo ngại khác là sự suy giảm của chất lượng tài sản. Tỷ lệ nợ xấu (NPL) của ngành đã tăng lên 2.02% (+29 điểm cơ bản so với quý trước).

Mặc dù các ngân hàng đã tích cực xử lý nợ xấu với tổng giá trị 26,600 tỷ đồng (+34% yoy), nhưng tỷ lệ bao phủ nợ xấu vẫn giảm xuống mức 88.7%, so với 105% trong quý 4/2024, đánh dấu mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua.

SSI Research nhận định việc chất lượng tài sản suy giảm trong quý 1 là một diễn biến đã được dự đoán do yếu tố mùa vụ.

Tỷ lệ hình thành nợ xấu của các ngân hàng trong phạm vi nghiên cứu tăng lên 2.46% (so với 0.55% trong quý 4/2024), gần bằng mức đỉnh của quý 1/2023.

Các khoản vay quá hạn cũng tăng đáng kể.

Đặc biệt, tại một số NHTMCP, các khoản cho vay mua nhà liên quan đến các dự án bất động sản chưa hoàn thiện pháp lý và thanh khoản kém tại TP.HCM đã bị chuyển nhóm thành nợ xấu. Các NHTMNN cũng chịu ảnh hưởng từ việc cơ cấu lại các khoản vay đối với một số doanh nghiệp trong lĩnh vực vật liệu xây dựng. Đáng chú ý, các ngân hàng không quá tích cực trích lập dự phòng nợ xấu tương ứng với mức độ suy giảm chất lượng tài sản.

Tuy nhiên, SSI Research kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu sẽ đạt đỉnh trong nửa đầu năm 2025 trước khi giảm dần vào nửa cuối năm nhờ môi trường lãi suất thấp và các biện pháp hỗ trợ khách hàng từ phía ngân hàng.

Tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ, động lực từ nhiều ngành

Mặc dù lợi nhuận và NIM chịu áp lực, tăng trưởng tín dụng toàn ngành vẫn ghi nhận những tín hiệu tích cực.

Nhu cầu tín dụng phục hồi ở cả nhóm khách hàng bán lẻ (+3.2% tính từ đầu năm) và khách hàng doanh nghiệp (+3.4% tính từ đầu năm).

Dư nợ tăng trưởng tốt ở các ngành bất động sản, sản xuất chế biến chế tạo, logistics, bán buôn bán lẻ & sửa chữa ô tô xe máy và ngành chứng khoán.

Tính đến cuối quý 1/2025, tăng trưởng tín dụng của nhóm ngân hàng nghiên cứu đạt +3.4% so với cuối năm 2024 (và +4.5% nếu tính cả tín dụng đã bán cho các ngân hàng yếu kém).

Đáng chú ý, các ngân hàng thương mại nhà nước (NHTMNN) ghi nhận mức tăng trưởng tín dụng cao (+3.3% so với cuối năm 2024, +18% svck), cho thấy sự thay đổi rõ rệt so với cùng kỳ năm trước.

Thanh khoản bất động sản cải thiện, thu nhập từ xử lý nợ xấu tăng

Một điểm sáng khác là thanh khoản thị trường bất động sản, dù giảm so với quý trước, nhưng vẫn cải thiện đáng kể so với quý 1/2024 (tăng 70-72% svck tại Hà Nội).

Điều này đã tạo điều kiện cho các ngân hàng đẩy mạnh thanh lý tài sản đảm bảo và thu hồi nợ xấu đã xử lý, với mức tăng trưởng ấn tượng 90.4% yoy (dù giảm so với quý trước).

Khoản thu nhập này đã phần nào bù đắp cho sự sụt giảm của thu nhập từ phí dịch vụ (-6% yoy) và sự chững lại của lợi nhuận từ giao dịch ngoại hối và kinh doanh trái phiếu.

Quan điểm và khuyến nghị

Mặc dù kỳ vọng nợ xấu và NIM sẽ cải thiện vào cuối năm, SSI Research vẫn thận trọng rà soát lại dự báo cho cả năm 2025 do những bất ổn hiện tại, đặc biệt là căng thẳng thương mại leo thang có thể định hình lại môi trường kinh doanh. SSI Research có thể điều chỉnh giảm dự báo NIM, tăng chi phí tín dụng và giảm dự báo thu nhập từ phí đối với một số ngân hàng.

Trong bối cảnh này, SSI Research ưu tiên lựa chọn các ngân hàng có bộ đệm vốn mạnh, nguồn huy động ổn định và cơ cấu thu nhập đa dạng, đặc biệt là những ngân hàng có tỷ trọng cho vay xuất nhập khẩu ở mức vừa phải. TCB, MBB và CTG hiện là những lựa chọn hàng đầu của SSI Research cho nửa cuối năm 2025.