Việc luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng đang trở thành một khung pháp lý quan trọng, hứa hẹn củng cố triển vọng ngành ngân hàng Việt Nam và hỗ trợ các mục tiêu tăng trưởng kinh tế. Theo đánh giá của VNdirect, động thái này sẽ giúp khơi thông xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo (TSĐB), qua đó hỗ trợ giảm tỷ lệ nợ xấu toàn ngành xuống dưới 3%.
Nghị Quyết 42: Bước Tiến Pháp Lý Trong Xử Lý Nợ Xấu
Nghị quyết 42, có hiệu lực từ năm 2017, là một cột mốc quan trọng trong việc trao quyền cho các tổ chức tín dụng (TCTD) xử lý nợ xấu một cách hiệu quả hơn. Các quy định nổi bật bao gồm:
- Quyền thu giữ tài sản đảm bảo: Giúp TCTD nhanh chóng kiểm soát TSĐB.
- Thủ tục pháp lý đơn giản hơn: Rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp tại tòa án.
- Bán khoản nợ xấu theo giá thị trường: Thúc đẩy mua bán nợ nhanh chóng, thậm chí mở đường cho phát triển sàn giao dịch nợ trong tương lai. Đặc biệt, điều này giúp các ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước giảm bớt lo ngại về rủi ro “làm thất thoát tài sản nhà nước”.
Sau 6 năm triển khai, Nghị quyết 42 đã phát huy hiệu quả rõ rệt, góp phần rút ngắn thời gian xử lý nợ xấu và TSĐB, qua đó khơi thông nguồn vốn tín dụng cho nền kinh tế. Tuy nhiên, Nghị quyết này đã chính thức hết hiệu lực từ ngày 1/1/2024, tạo ra yêu cầu cấp thiết về một khung pháp lý bền vững hơn để duy trì những hiệu quả tích cực đã đạt được.
Luật Hoá Nghị Quyết 42: Động Lực Kịp Thời Cho Tăng Trưởng 2025
Trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% trong năm 2025 và tỷ lệ nợ xấu toàn ngành vẫn ở mức cao (4.3% tính đến tháng 1/2025), việc xây dựng một khung pháp lý chính thức để xử lý nợ xấu trở nên cực kỳ cấp thiết. Dự thảo luật hóa đang được đẩy mạnh để trình Quốc hội khóa XV xem xét tại kỳ họp tháng 5/2025. Luật mới sẽ mang tính ổn định và bền vững hơn nhờ:
- Phạm vi áp dụng mở rộng: Áp dụng cho mọi khoản nợ xấu không giới hạn thời điểm phát sinh, thay vì chỉ giới hạn trước ngày 15/8/2017 như Nghị quyết 42.
- Tăng quyền cho TCTD: Bổ sung các quy định về quyền thu giữ và nhận lại TSĐB trong vi phạm hành chính, giúp đẩy nhanh quá trình xử lý nợ.
- Ưu tiên áp dụng luật trong tranh chấp: Luật các TCTD (nếu được luật hóa đầy đủ các quy định về thu giữ, kê biên và hoàn trả TSĐB) sẽ được ưu tiên áp dụng trong tranh chấp dân sự và hành chính, trừ trường hợp liên quan đến tố tụng hình sự.
Tuy nhiên, VNdirect cũng chỉ ra rằng Luật các TCTD (2024) vẫn chưa luật hóa ba nội dung quan trọng của Nghị quyết 42, bao gồm:
- Quyền thu giữ TSĐB (ngoại trừ quy định chuyển tiếp).
- Quy định về kê biên TSĐB của bên phải thi hành án.
- Quy định về hoàn trả TSĐB là vật chứng trong vụ án hình sự.
Việc thiếu vắng các quy định này đang gây ra những hạn chế trong công tác xử lý nợ xấu và TSĐB, có thể ảnh hưởng tiêu cực tới tiến trình tái cơ cấu TCTD yếu kém, làm chậm quá trình bán thanh lý tài sản để tất toán nợ, và hạn chế khả năng tiếp cận tín dụng của người dân và doanh nghiệp.
Ảnh Hưởng Lên Ngành Ngân Hàng: Giảm Nợ Xấu và Hạ Chi Phí Vay
VNdirect nhận định việc luật hóa ba điều khoản quan trọng còn lại trong Nghị quyết 42 sẽ mang lại những tác động tích cực đáng kể cho ngành ngân hàng:
- Giảm tỷ lệ nợ xấu: Dự kiến giúp giảm tỷ lệ nợ xấu toàn ngành xuống dưới 3% từ mức 4.3% (tháng 1/2025). Kinh nghiệm từ giai đoạn 2017–2021 (khi Nghị quyết 42 có hiệu lực) cho thấy khả năng giảm nợ xấu rõ rệt nhờ việc xử lý mạnh các khoản nợ có TSĐB.
- Hạ chi phí vốn vay: Quy định rõ ràng, minh bạch sẽ rút ngắn thời gian thu hồi nợ, giảm chi phí xử lý nợ, chi phí trích lập dự phòng và rủi ro cho ngân hàng. Điều này tạo dư địa để ngân hàng hạ lãi suất, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận vốn hơn, phù hợp với chỉ đạo của Chính phủ.
Dù luật hóa áp dụng cho tất cả các TCTD, VNdirect cho rằng các TCTD tập trung cho vay bán lẻ, phải xử lý nhiều khoản nợ nhỏ, và/hoặc có chiến lược cho vay ô tô sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ quyền thu giữ TSĐB. Bên cạnh đó, luật hóa cũng sẽ hỗ trợ các TCTD nhận chuyển giao bắt buộc như MBB, HDB, VCB, VPB trong việc tái cấu trúc các ngân hàng yếu kém.