[Bloomberg] Ông già noel đang lãng quên TTCK Việt Nam

Với lực lượng lao động trẻ, thị trường bất động sản bùng nổ, chính trị ổn định, đi lên nhờ xuất khẩu và quan hệ hữu nghị với Mỹ, nền kinh tế Việt Nam được ví như Trung Quốc của 2 thập kỷ trước. Tuy nhiên, trước thềm thập niên 2020, thị trường chứng khoán Việt Nam lại đang không mang lại nhiều lợi nhuận, theo Shuli Ren, cây viết bình luận của Bloomberg Opinion chuyên về các thị trường châu Á.

Shuli Ren từng viết về các thị trường cho tạp chí tài chính Barron’s, là nhân viên ngân hàng đầu tư, CFA Charterholder.

Với vị thế tăng nhanh chóng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam được mô tả là quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung. Việc các công ty lớn dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc càng làm rõ quan điểm này. Google chuyển dây chuyền sản xuất điện thoại thông minh Pixel sang Việt Nam, Samsung đóng cửa nhà máy điện thoại thông minh cuối cùng ở Trung Quốc.

Ngay cả các công ty Trung Quốc như Goertek, nhà cung ứng tai nghe AirPods cho Apple, cũng đang dời đi. Đây là thời điểm vàng cho Việt Nam trong thế giới công nghệ. Tăng trưởng GDP của Việt Nam xấp xỉ 7%, nằm trong số những quốc gia tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Tuy nhiên, những thông tin tích cực trên lại không tác động nhiều đến thị trường chứng khoán. Chỉ số VN-Index chỉ tăng 7,3% kể từ đầu năm, kém khá xa so với mức tăng 32% của chỉ số CSI 300 tại hai sàn chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến, Trung Quốc. Trong khi các thị trường mới nổi tăng trong tháng 12, thị trường chứng khoán Việt Nam lại đi theo chiều hướng khác.

Diễn biến thị trường chứng khoán Việt Nam so với các thị trường mới nổi.

Shuli Ren cho rằng các quỹ ETF đang trở thành một nguồn vốn nước ngoài quan trọng. Năm 2019, các quỹ ETF mô phỏng chỉ số tham chiếu VN-Index chiếm 44% dòng vốn ngoại vào Việt Nam. Tuy nhiên, khi nhìn vào thành phần chỉ số, nhà đầu tư không khỏi chán nản bởi tình hình kém xán lạn hơn so với các quốc gia sản xuất khác.

Thị trường chứng khoán Việt Nam chịu sự chi phối từ nhóm cổ phiếu ngân hàng và nhà phát triển bất động sản Vingroup. Dù đã mở rộng kinh doanh sang sản xuất ôtô, điện thoại thông minh, bất động sản vẫn là hoạt động cốt mang lại nhiều doanh thu của Vingroup

Với ROE trung bình 15%, các ngân hàng tại Việt Nam đang sở hữu những tiêu chuẩn mà các bên khác phải thèm muốn. Tuy nhiên, cho vay ngân hàng đã vượt quá GDP quốc gia, cao so với một nước có GDP bình quân đầu người 2.500 USD. Do đó, các ngân hàng cần tăng vốn để tạo vùng đệm ứng phó với rủi ro nợ xấu trong tương lai.

Fitch Ratings cảnh báo khoảng nửa số ngân hàng tại Việt Nam không thể đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) 8%.

Thị trường chứng khoán Việt Nam chịu sự chi phối từ nhóm cổ phiếu ngân hàng và nhà phát triển bất động sản Vingroup.

Việc tăng vốn cũng khó khăn, ngay cả khi khối ngoại muốn mua cổ phần bởi chính phủ Việt Nam áp giới hạn 30% với sở hữu nước ngoài tại các ngân hàng. Nếu mức trần này không được dỡ bỏ, lĩnh vực ngân hàng sẽ đối mặt với hai hệ quả: đi vào vết xe đổ khủng hoảng nợ như ở Trung Quốc hoặc giảm quy mô cho vay doanh nghiệp. Đây đều không phải tin tốt cho nhà đầu tư.

Vingroup và các công ty con của nó đang chiếm 15% của chỉ số, cũng có vấn đề. Đất đai trở nên khan hiếm, thật khó để tìm ra các khu đất lớn ở Hà Nội và Tp HCM. Kết quả là, chính phủ đang chậm chấp thuận các dự án mới, điều này đang hạn chế tiềm năng tăng trưởng của các công ty bất động sản. Việc thiếu nguồn cung dất và niêm yết chồng chéo giữa Vingroup và các công ty con của nó khiến các nhà quản trị danh mục cảm thấy mơ hồ để bổ sung cổ phiếu Vingroup vào danh mục. Nếu họ chỉ muốn hiện diện ở lĩnh vực bất động sản, nhà quản lý danh mục chỉ cần mua Vinhome. Hoặc nếu như họ muốn hoạt động ở lĩnh vực bán lẻ, họ sẽ mua VRE. Tại sao lại sở hữu Vingroup để chồng chéo cả hai lĩnh vực?

Theo Shuli Ren, chính những giới hạn về sở hữu nước ngoài là nguyên nhân chính khiến thị trường chứng khoán Việt Nam kém khả quan. Các cổ phiếu chất lượng cao đều đã kín room và các nhà đầu tư ngoại đang giao dịch với nhau với giá cao hơn thị trường. Vì vấn đề thanh khoản, các cổ phiếu này chỉ được phân bổ tỷ trọng nhỏ bởi các tổ chức cung cấp chỉ số. Những cổ phiếu còn lại trong các chỉ số lại không quá hấp dẫn nhà đầu tư.

Shuli Ren cảnh báo Việt Nam đang có nguy cơ đi vào vết xe đổ của Trung Quốc, để thị trường chứng khoán phát triển theo hướng không lành mạnh dựa trên các ngân hàng cho vay quá mức và thiếu các cổ phiếu công nghệ của nền kinh tế mới. Kinh tế Việt Nam sẽ không tránh khỏi tình trạng giảm tốc. Khi thời điểm đó tới, các ngân hàng sẽ cần thêm vốn, các startup sẽ muốn chào bán cổ phần ra công chúng.

Nhưng lúc đó, nhà đầu tư sẽ không còn hứng thú. Vì vậy, Việt Nam cần dỡ bỏ các chính sách bảo hộ và thực sự mở cửa nền kinh tế để giữ chân nhà đầu tư nước ngoài ngay từ bây giờ, Shuli Ren viết.

Nguồn: Bản dịch của NDH, admin bổ sung phần dịch thiếu về Vingroup