TTCK Việt Nam
Mỹ từ chối trao cho Việt Nam tư cách nền kinh tế thị trường
Mỹ đã từ chối trao cho Việt Nam tư cách “nền kinh tế thị trường”, làm thất bại nỗ lực ngoại giao của Hà Nội nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại với thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của mình trong bối cảnh Việt Nam đang trở thành một lựa chọn thay thế cho Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất.
Việc nâng cấp từ vị thế hiện tại của Việt Nam là một “nền kinh tế phi thị trường” sẽ thúc đẩy xuất khẩu, và giảm thuế suất trừng phạt đối với các sản phẩm như tôm của nước Đông Nam Á này.
Mỹ đã gắn nhãn Việt Nam là một “nền kinh tế phi thị trường” kể từ năm 2002 do sự can thiệp của nhà nước vào thương mại, giá cả và tiền tệ, một vị thế xếp Việt Nam cùng với Trung Quốc, Nga và Triều Tiên. EU cũng xếp loại Việt Nam là một nền kinh tế phi thị trường.
Reuters cho biết, sự thay đổi về trạng thái này đã bị phản đối bởi các nhà sản xuất thép Mỹ, người nuôi tôm vùng Vịnh Mexico, người nuôi ong và các thành viên Quốc hội Mỹ đại diện cho họ, nhưng được sự ủng hộ của các nhà bán lẻ và một số nhóm doanh nghiệp khác.
“Hôm nay, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã công bố quyết định rằng Việt Nam sẽ tiếp tục được phân loại là một nền kinh tế phi thị trường để tính toán thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam“, bộ này cho biết trong một tuyên bố, sau một cuộc xem xét kéo dài một năm.
Việt Nam từ lâu đã lập luận rằng nước này nên được giải phóng khỏi nhãn mác nền kinh tế phi thị trường do các cải cách kinh tế gần đây, và cho rằng việc giữ nguyên danh xưng này là có hại cho mối quan hệ hai chiều ngày càng chặt chẽ mà Washington coi là một sự cân bằng với Trung Quốc.
Những người phản đối việc nâng cấp đã phản bác rằng các cam kết chính sách của Hà Nội chưa được thực hiện bằng các hành động cụ thể và nước này hoạt động như một nền kinh tế kế hoạch hóa do Đảng Cộng sản cầm quyền điều hành. Họ nói rằng Việt Nam ngày càng được sử dụng làm trung tâm sản xuất bởi các công ty Trung Quốc để lách các hạn chế của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Một bản ghi nhớ dài 284 trang của Bộ Thương mại giải thích quyết định này cho biết nó được đưa ra bất chấp “những cải cách ấn tượng và tăng trưởng kinh tế” của Việt Nam.
MỐI QUAN HỆ GẦN GŨI BỊ ĐÁNH GIÁ THẤP
Washington đã nỗ lực để thúc đẩy quan hệ gần gũi hơn với Việt Nam trước sự cạnh tranh chiến lược ngày càng tăng với Trung Quốc, và vấn đề có nên nâng cấp Việt Nam hay không đã trở nên khó xử khi cuộc bầu cử Mỹ sắp tới vào tháng 11 và các tuyên bố của mỗi bên rằng họ ủng hộ quyền lợi của người lao động.
Một số nhà phân tích cho biết trước khi thông báo rằng, việc không nâng cấp Việt Nam có thể gây bất lợi cho quan hệ Mỹ – Việt.
“Các nhà lãnh đạo Việt Nam đã coi quyết định này là một cột mốc quan trọng trong mối quan hệ cải thiện với Mỹ và việc bình thường hóa giữa hai nước”, Edmund Malesky, giáo sư kinh tế chính trị và giám đốc Trung tâm Phát triển Quốc tế Duke cho biết.
Murray Hiebert, một cộng sự cấp cao của Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, gọi quyết định này là “vô lý“.
“Thị trường của Việt Nam tự do như nhiều thị trường khác không có trong danh sách NME“, ông nói và cho biết thêm rằng quyết định này dường như “không phù hợp” với chuyến thăm Hà Nội của Tổng thống Mỹ Joe Biden vào năm ngoái, khi hai bên nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cũng đã thúc đẩy Việt Nam trở thành điểm đến “bạn bè” để chuyển hướng chuỗi cung ứng của Mỹ khỏi Trung Quốc.
Hosuk Lee-Makiyama, giám đốc Trung tâm Kinh tế Chính trị Quốc tế châu Âu có trụ sở tại Brussels, cho biết ngay cả khi chính quyền Biden có thực hiện bước đi đầy rủi ro về chính trị là nâng cấp Việt Nam, đó cũng sẽ là một chiến thắng hão huyền vì bất kỳ chính quyền Trump tương lai nào chắc chắn sẽ đảo ngược nó.
Nazak Nikakhtar, một cựu quan chức Bộ Thương mại trong chính quyền Trump hiện đang làm việc cho công ty luật Wiley Rein, cho biết quyết định này phản ánh “nhiều” bằng chứng từ các nhóm ngành rằng “nền kinh tế của Việt Nam chưa chuyển đổi đến mức đủ để được đối xử như một nền kinh tế thị trường”.
“Việc bỏ qua những méo mó trong nền kinh tế của các đối tác thương mại là bất công và gây bất lợi cho lợi ích của Mỹ“, bà nói.
Phản ứng từ phía Việt Nam
Thông cáo báo chí của Bộ Công Thương phát đi tối ngày 2/8 cho rằng Bộ Công Thương lấy làm tiếc vì quyết định ngày 2/8/2024 của Bộ Thương mại Hoa Kỳ.
Bộ Công Thương cho biết thời gian tới, Bộ sẽ nghiên cứu, phân tích các lập luận trong Báo cáo đánh giá nền kinh tế Việt Nam của Bộ Thương mại Hoa Kỳ nhằm bổ sung, hoàn thiện lập luận để gửi hồ sơ yêu cầu Bộ Thương mại Hoa Kỳ xem xét lại quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam.
Thị trường chứng khoán Việt Nam tăng điểm nhẹ +0.79% vào ngày thứ sáu, khi chờ tin về quyết định của Bộ Thương Mại Hoa Kỳ.
Theo Financial Times , Reuters và tổng hợp