Trung Quốc tìm kiếm ý tưởng để thúc đẩy chi tiêu của hộ gia đình

Các nhà kinh tế học cho rằng việc nhấn mạnh vào ngành công nghệ cao là sai lầm trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế “dễ làm lạnh, khó làm nóng”

Khi các nhà lãnh đạo Trung Quốc tổ chức hội nghị thường niên của họ tại khu nghỉ dưỡng biển Bắc Đái Hà, các nhà đầu tư hy vọng họ sẽ đưa ra những ý tưởng mới để giải quyết một trong những vấn đề kinh tế khó khăn nhất của đất nước: làm thế nào để thúc đẩy chi tiêu của hộ gia đình.

Bắc Kinh đã công bố một loạt các biện pháp tăng dần trong năm nay để khuyến khích người tiêu dùng miễn cưỡng của nước này. Mới nhất, được công bố đầu tháng này, là một công thức 20 bước để hỗ trợ các lĩnh vực từ thể thao điện tử và chăm sóc điều dưỡng đến phát triển tàu du lịch.

Tuy nhiên, các chuyên gia ngày càng kêu gọi Trung Quốc làm nhiều hơn để kích thích tiêu dùng, đặc biệt là sau khi tăng trưởng kinh tế chậm lại đột ngột trong quý thứ hai do chi tiêu yếu kém của hộ gia đình ảnh hưởng đến kết quả đáng lẽ mạnh mẽ từ khu vực công nghiệp.

Các số liệu thương mại mới nhất của Trung Quốc cho thấy tăng trưởng xuất khẩu chậm lại nhẹ trong tháng 7 về mặt giá trị đô la xuống còn 7% so với cùng kỳ năm trước, trong khi nhập khẩu đảo ngược mức giảm để mở rộng 7.2% nhờ nhu cầu của ngành công nghiệp đối với máy móc và linh kiện công nghệ nước ngoài.

“Xuất khẩu đang diễn ra tốt, đầu tư sản xuất vẫn đang diễn biến tích cực, chi tiêu cơ sở hạ tầng vẫn còn nhẹ, “Fred Neumann, nhà kinh tế trưởng về châu Á tại HSBC cho biết. “Tiêu dùng là mắt xích yếu ở đây.”

Sự chao đảo của nền kinh tế Trung Quốc đã đặt ra câu hỏi về việc liệu nhu cầu yếu kém là chu kỳ – với bảng cân đối kế toán của hộ gia đình vẫn đang phục hồi sau khi bong bóng bất động sản vỡ và đại dịch – hay liệu các vấn đề có sâu sắc hơn.

Trung Quốc đang chuyển đổi từ nền kinh tế “dễ nóng, khó lạnh” sang nền kinh tế “dễ lạnh, khó nóng”, ông Diệp Bình Hoàng, một nhà kinh tế nổi tiếng và cố vấn của ngân hàng trung ương, cho biết trong một bài phát biểu được trích dẫn rộng rãi được công bố trực tuyến tuần trước. “Phát triển kinh tế đã bước vào giai đoạn mới, tổng cầu… không còn mạnh mẽ như trước”.

Tại một trong những cuộc họp chính sách 5 năm quan trọng nhất của Đảng Cộng Sản Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình tháng trước tái khẳng định ưu tiên của ông là nâng cao năng suất, chủ yếu thông qua đầu tư vào công nghiệp công nghệ cao và đổi mới, để đạt được mục tiêu tăng gấp đôi thu nhập bình quân đầu người vào năm 2035.

Một số nhà kinh tế lo ngại rằng việc Tập Cận Bình nhấn mạnh đầu tư vào sản xuất trong thời điểm nhu cầu của hộ gia đình yếu kém đang tạo ra công suất dư thừa tại các nhà máy và làm méo mó thị trường lao động.

Xuất khẩu cao hơn cũng đang gia tăng căng thẳng với các đối tác thương mại như Mỹ và EU, những nước đã áp thuế quan đối với xe điện của Trung Quốc và thực hiện các biện pháp khác chống lại hàng hóa Trung Quốc.

Xu hướng này đã đẩy nền kinh tế Trung Quốc vào chu kỳ giảm phát dài nhất kể từ những năm 1990. Tăng trưởng thực tế là 4.7% trong quý thứ hai nhưng tăng trưởng GDP danh nghĩa giảm xuống dưới 4%.

“Trong vài quý, tăng trưởng GDP danh nghĩa ở Trung Quốc thấp hơn tăng trưởng GDP danh nghĩa ở Mỹ – điều mà tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ thấy trong 20 năm làm việc này“, Andrew Batson, giám đốc nghiên cứu Trung Quốc tại Gavekal cho biết tại một hội thảo ở Bắc Kinh.

Các nhà kinh tế cho biết nếu Trung Quốc thực hiện các kế hoạch kích thích đã được công bố, nước này sẽ có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP thực tế 5% cho năm 2024.

Đến giữa tháng 7, chính quyền địa phương mới chỉ sử dụng khoảng 40% trong tổng hạn mức 3,900 tỷ nhân dân tệ (547 tỷ USD) cho trái phiếu đặc biệt của chính quyền địa phương trong toàn năm, được sử dụng để tài trợ cho chi tiêu, theo Lisheng Wang, nhà kinh tế Trung Quốc tại Goldman Sachs.

Si Fu, chiến lược gia danh mục đầu tư của Goldman Sachs Trung Quốc, cho biết các nhà đầu tư cũng đang theo dõi để xem liệu tiêu dùng có được thúc đẩy bởi các biện pháp kích thích tài khóa hiện có như chương trình hỗ trợ các hộ gia đình nâng cấp thiết bị hay không. Nhưng họ lo ngại nhu cầu bên ngoài có thể bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng nếu Donald Trump thắng cử tổng thống Mỹ sắp tới.

“Chúng tôi đang thấy nhiều sự chú ý hơn đến tiêu dùng nhưng bất động sản vẫn là trọng tâm“, Fu nói. “Xuất khẩu là một điểm sáng, nhưng mọi người đã bắt đầu cân nhắc rủi ro tiềm ẩn từ thuế quan.”

Tuy nhiên, các nhà phân tích không kỳ vọng Bắc Kinh sẽ tung ra gói kích thích lớn hơn nhiều. Và mặc dù ngân hàng trung ương Trung Quốc đã nới lỏng chính sách tiền tệ, nhưng họ đã bị hạn chế bởi chênh lệch lãi suất rộng với Mỹ, điều này có thể dẫn đến dòng vốn chảy ra.

Nếu Cục Dự trữ Liên bang cắt giảm lãi suất, điều đó có thể tạo điều kiện cho Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cắt giảm thêm. Nhưng các học giả tin rằng cần có những thay đổi về cấu trúc nếu Trung Quốc muốn giải phóng sức mạnh chi tiêu thực sự của các hộ gia đình.

Trong bài phát biểu của mình, cố vấn của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc là ông Hoàng cảnh báo rằng bẫy giảm phát kiểu Nhật Bản là một rủi ro đối với Trung Quốc. Ông ủng hộ tập trung đạt được lạm phát từ 2 đến 3%, thay đổi chính sách “nặng đầu tư, nhẹ tiêu dùng” thành “trực tiếp cho tiền người dân” – một ý tưởng cấp tiến khi Tập Cận Bình cảnh báo chống lại “chủ nghĩa phúc lợi” kiểu châu Âu.

Michael Pettis, nghiên cứu viên cao cấp tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, cho biết nếu không có chính sách tăng tỷ lệ sở hữu của các hộ gia đình đối với tài sản của Trung Quốc, việc trợ cấp cho các ngành công nghiệp giải trí hoặc hàng tiêu dùng sẽ không hiệu quả.

“Sau nhiều năm nâng cấp ‘tiêu dùng’ phía cung, tiêu dùng ở Trung Quốc vẫn yếu như trước“, ông viết trên nền tảng mạng xã hội X.

Các quan chức có thể bày tỏ những cảnh báo như vậy tại Bắc Đái Hà, nơi các nhà lãnh đạo Đảng Cộng Sản Trung Quốc và các cố vấn hàng đầu của họ thường trốn cái nóng mùa hè của Bắc Kinh để xem xét triển vọng của đất nước. Nhưng ít người quan sát nào kỳ vọng Tập Cận Bình sẽ thay đổi hướng đi triệt để và chuyển hướng vốn khỏi chiến lược biến Trung Quốc thành một siêu cường công nghệ tự chủ.

“Tăng trưởng GDP thấp hơn mức có thể nhưng … tăng trưởng GDP không phải là tất cả mọi thứ“, Batson mô tả suy nghĩ của chính phủ.

Theo Financial Times, ngày 13/8/2024, link gốc