Israel đang cân nhắc các cuộc tấn công trả đũa vào lĩnh vực năng lượng của Iran, với những tác động tiềm tàng đến 1.7 triệu thùng dầu thô xuất khẩu mỗi ngày của Tehran và thị trường năng lượng.

Israel có tấn công lĩnh vực năng lượng của Iran không?

Israel đã thảo luận các cuộc tấn công vào ngành dầu khí của Iran với các đồng minh Mỹ, khi nước này tính đến việc đáp trả hành động Iran bắn 180 tên lửa vào Israel vào đêm thứ Ba.

 

Washington dự kiến sẽ hối thúc Israel hạn chế các cuộc tấn công. Nhưng Israel coi lĩnh vực năng lượng là “ATM cho các nhóm ủy nhiệm của trục kháng chiến“, Helima Croft, giám đốc chiến lược hàng hóa tại RBC Capital Markets và một cựu nhà phân tích của CIA cho biết, đề cập đến mạng lưới các nhóm phiến quân do Iran hậu thuẫn trong khu vực.

Các địa điểm nào của Iran có thể bị Israel tấn công?

Cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng nhất của Iran là khu vực xuất khẩu đảo Kharg, cách bờ biển phía nam khoảng 25km. Nơi đây xử lý khoảng 90% lượng dầu thô xuất khẩu của nước này, được Croft mô tả là “hệ thần kinh của ngành dầu mỏ Iran“.

Samir Madani, Giám đốc điều hành của TankerTrackers.com, chuyên báo cáo về các lô hàng dầu mỏ, cho biết các tàu chở dầu trống rỗng đang ở gần Kharg đã rời khỏi khu vực kể từ khi Iran tấn công tên lửa vào Israel. Ông nói rằng nhóm tàu chở dầu quốc gia của Iran “dường như đang lo ngại về một cuộc tấn công sắp xảy ra của Israel”, đồng thời nói thêm rằng “cuộc di tản qua đêm” như vậy chưa từng được quan sát trước đây.

Các mục tiêu năng lượng ít quan trọng hơn có thể bao gồm nhà máy lọc dầu Abadan – chiếm 17% công suất lọc dầu của Iran và 13% nguồn cung xăng dầu, theo các nhà phân tích tại Kpler – và cảng dầu Mahshahr. Các đường ống và kho chứa gần Hormuz, ở phía nam, cũng có thể bị nhắm trúng.

Citi ước tính một cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ nhỏ của Iran có thể khiến sản lượng bị sụt giảm tạm thời lên tới 450,000 thùng/ngày. Nhưng một cuộc tấn công vào Kharg sẽ dẫn đến tổn thất kéo dài hơn lên tới 1.5 triệu thùng/ngày, hoặc khoảng 1.4% lượng tiêu thụ toàn cầu. Việc tấn công các nhà máy lọc dầu thay vì các mỏ dầu hoặc các nhà ga xuất khẩu có thể ít ảnh hưởng đến giá dầu hơn, thậm chí còn có thể đẩy giá xuống do Iran sẽ có nhiều dầu thô hơn để bán ra nước ngoài.

Iran có thể đáp trả như thế nào?

Iran và các nhóm ủy nhiệm của họ có thể tìm cách quốc tế hóa cuộc xung đột bằng cách tấn công các hoạt động năng lượng trên khắp khu vực, bao gồm các hoạt động của các công ty Mỹ hoặc đồng minh ở Vịnh Ba Tư.

Dan Yergin, một nhà sử học về năng lượng, cho biết: “Nguy cơ là đây không còn là một cuộc xung đột hạn chế giữa Israel và Iran. Bây giờ có một vòng cung bất ổn rộng lớn. Có thể có những đòn trả đũa qua lại. Nguy hiểm là những đòn trả đũa qua lại có thể trở nên lớn hơn nhiều.“

Vào năm 2019, Mỹ cáo buộc Iran tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái vào các cơ sở dầu mỏ Khurais và Abqaiq của Saudi Arabia, khiến sản lượng dầu thô của vương quốc này tạm thời giảm hơn một nửa.

Iran cũng bị cáo buộc đứng sau hai vụ tấn công tàu chở dầu ở Vịnh Ba Tư trong năm đó. Nhưng Croft cho biết, sự xích lại gần giữa Riyadh và Tehran vào năm ngoái đồng nghĩa với việc vương quốc này không có khả năng nằm “đầu danh sách các cuộc tấn công trả đũa của Iran“. Thay vào đó, Iran có thể thúc đẩy các nhóm ủy nhiệm của mình, chẳng hạn như Houthis ở Yemen, gia tăng các cuộc tấn công vào tàu chở dầu.

Jason Bordoff, Giám đốc sáng lập Trung Tâm Chính Sách Năng Lượng Toàn cầu tại Đại học Columbia, cho biết một kịch bản “cực đoan” hơn sẽ là chặn đường giao thông qua eo biển Hormuz, tuyến đường biển mà qua đó một phần năm lượng dầu thô tiêu thụ toàn cầu đi qua mỗi ngày. Nhưng bất kỳ nỗ lực nào nhằm đóng cửa eo biển đều sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của chính Iran, điều mà các nhà phân tích cho rằng khó xảy ra.

Tác động đến giá dầu sẽ như thế nào?

Dầu Brent, loại dầu chuẩn toàn cầu, đã tăng 8% trong tuần này lên gần 78 USD/thùng.

Nhưng Henning Gloystein tại Eurasia Group cho biết, các cuộc tấn công thành công của Israel vào các tài sản dầu mỏ của Iran “hầu như chắc chắn sẽ đẩy giá lên trên 85 USD/thùng và có thể hướng tới 100 USD“.

“Chỉ khi có sự trả đũa lớn của Iran ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc vận chuyển qua Hormuz thì Brent mới có thể tăng cao hơn nhiều.”

Các nhà phân tích tại Citi cho biết một nỗ lực thành công để chặn eo biển Hormuz sẽ dẫn đến giá tăng “vượt xa mức cao kỷ lục trước đó”, ngay cả khi chỉ trong một thời gian hạn chế. Mức cao nhất mọi thời đại của Brent là 147.50 USD/thùng vào năm 2008.

Điều gì có thể ổn định thị trường?

Hai năm cắt giảm sản lượng của các nhà sản xuất Opec + có nghĩa là nhóm này có dư địa hơn 5 triệu thùng/ngày, có thể được đưa trở lại nếu nguồn cung của Iran bị gián đoạn đột ngột.

“Đó là một đệm an tâm để có trên thị trường khi chúng ta bước vào tình huống rất nguy hiểm này,” Ann Louise Hittle, Phó chủ tịch thị trường dầu mỏ tại công ty tư vấn Wood Mackenzie cho biết.

Các quốc gia phương Tây cũng nắm giữ lượng dự trữ chiến lược đáng kể có thể được sử dụng để hạ giá.

Một đợt phát hành do Mỹ dẫn đầu sau khi Nga xâm lược Ukraine toàn diện đã giúp làm giảm giá vào năm 2022.

Nhưng các kho dự trữ của Mỹ đang ở mức thấp nhất kể từ những năm 1980. Trung Quốc, đích đến của hầu hết dầu mỏ của Iran, đã xây dựng các kho dự trữ của mình, điều này có thể giúp làm dịu bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung nào.

Theo Myles McCormick tại Houston, Jamie Smyth tại New York và Tom Wilson và Shotaro Tani tại London

Trích dẫn từ Financial Times, link gốc