Cẩn trọng với nguy cơ quá u ám về thuế quan của Trump

Marieke Blom là nhà kinh tế trưởng tại ING

Chiến thắng vang dội của Donald Trump đã khiến các nhà kinh tế thông thường cũng như những người theo chủ nghĩa tự do ở Mỹ khó chịu. Cam kết của Đảng Cộng Hòa về việc thực hiện thuế quan thương mại và các biện pháp bảo hộ khác đã gây ra một loạt dự báo kinh tế tồi tệ. 

Nhưng phần lớn thuyết tận thế hiện nay không xem xét đến các yếu tố giảm nhẹ – và có nguy cơ làm suy yếu uy tín của những người bảo vệ toàn cầu hóa.

Đây là thời điểm khó khăn đối với các chuyên gia kinh tế. Các chính trị gia dường như không còn coi trọng lời khuyên của họ nữa. Các nhà kinh tế tiếp tục cảnh báo về mối nguy hiểm của quá trình mất cân bằng toàn cầu hóa dưới hình thức giá cả cao hơn và tăng trưởng GDP kém hơn nhưng các cử tri đang trợn tròn mắt. Chiến thắng của Trump càng khuếch đại xu hướng này.

Một số nhà kinh tế ước tính rằng thuế quan “bao trùm” đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu sẽ gây ra tác động lớn đến nền kinh tế toàn cầu.

Ví dụ, Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ước tính thuế quan sẽ làm tăng thêm hơn 2,600 USD chi phí hàng năm cho một hộ gia đình Mỹ điển hình.

Trường Wharton danh tiếng thuộc Đại học Pennsylvania cảnh báo một cuộc chiến thương mại “có thể làm giảm GDP tới 5% trong hai thập kỷ tới”. Không chịu thua kém, IMF ước tính GDP của Mỹ sẽ giảm 1.6% vào năm 2026 do các chính sách giống Trump.

Tuy nhiên, có một số vấn đề trong việc dự báo tác động của việc tăng thuế.

Đầu tiên, một số dự báo không phải lúc nào cũng tập trung đủ vào các biện pháp giảm thiểu có thể xảy ra hoặc các cơ chế kinh tế sẽ làm dịu bớt tác động. Đồng đô la mạnh hơn sẽ làm giảm tác động lạm phát của thuế quan ở Mỹ bằng cách giảm giá thực tế của hàng nhập khẩu và dịch vụ định giá bằng euro hoặc bảng Anh.

Các công ty chắc chắn sẽ thích nghi và tìm cách giảm bớt cú sốc – định tuyến lại hoạt động thương mại qua các quốc gia khác, tăng thêm giá trị ở Mỹ thay vì ở quê nhà – và các mô phỏng kinh tế thường đánh giá thấp những điều này.

Ngoài ra, chính sách tiền tệ sẽ giúp ích. Ví dụ, ở châu Âu, Ngân hàng Trung ương châu Âu có thể hạ lãi suất.

Thứ hai, Trump cũng đã hứa hẹn các chính sách hỗ trợ kinh tế, chẳng hạn như bãi bỏ quy định trong lĩnh vực năng lượng, có thể giúp giảm giá, cũng như giảm thuế để hỗ trợ thu nhập ròng.

Ngoài ra, có một dấu hỏi lớn nhưng phổ biến về mức độ áp dụng thuế quan.

Trump là một nhà đàm phán nên có vẻ hợp lý khi cho rằng ông ấy sẽ thực hiện các thỏa thuận. Đánh giá từ chính quyền trước của ông, các doanh nghiệp Mỹ có thể thuyết phục được tổng thống đắc cử về những tác động tiêu cực đối với hoạt động kinh doanh của họ do phần lớn hàng nhập khẩu là nội bộ công ty.

Dự báo của các nhà kinh tế đôi khi nghe có vẻ tệ hơn đối với người tiêu dùng bình thường. Ví dụ, ước tính mức thiệt hại 5% GDP của Wharton sẽ xảy ra trong hai thập kỷ – điều đó khó có thể coi là một cuộc khủng hoảng. Tương tự, mức giảm 1.6% GDP của IMF trong hai năm là đáng kể nhưng không đủ để tạo thành một cuộc suy thoái có ý nghĩa.

Đáng chú ý, IMF không kỳ vọng đề xuất của Trump sẽ dẫn đến lạm phát đáng kể nhưng điều đó lại không được chú ý nhiều. Ngay cả những phỏng đoán kinh tế khủng khiếp nhất cũng chưa dự báo được mức tăng giá tương tự như những gì đã thấy gần đây, đặc biệt là về năng lượng và thực phẩm.

Tóm lại, tác động sốc của mức thuế đề xuất là khá nhẹ so với căng thẳng kinh tế mà người tiêu dùng và doanh nghiệp phải trải qua trong vài năm qua.

Các nhà kinh tế không sai khi nói rằng chủ nghĩa bảo hộ phải trả giá đắt. Nhưng cũng giống như Brexit, thiệt hại do thuế quan nói riêng và phi toàn cầu hóa nói chung gây ra có thể sẽ diễn ra chậm và tích lũy. Có nhiều nhược điểm khi trình bày nó như một cú sốc.

Thứ nhất, nó làm giảm niềm tin mong manh và do đó các doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể hạn chế đầu tư hoặc mua sắm, ảnh hưởng tới tăng trưởng nhiều hơn mức cần thiết.

Thứ hai, các chính phủ có thể vội vã thực hiện các chính sách và thỏa hiệp quá mức, chẳng hạn như nhượng bộ trong một thỏa thuận thương mại hoặc chủ nghĩa bảo hộ ăn miếng trả miếng.

Thứ ba, nó có thể làm chậm động lực hội nhập kinh tế rất cần thiết của châu Âu, bao gồm cả thị trường vốn và liên minh ngân hàng, khi các chính trị gia chờ đợi một cuộc khủng hoảng sẽ không bao giờ xảy ra trước khi bắt đầu đàm phán.

Cuối cùng, cử tri sẽ coi những cảnh báo quá bi quan về lạm phát và các thiệt hại kinh tế khác là một lý do khác để không lắng nghe các chuyên gia.

Hậu quả của quá trình mất cân bằng hóa sẽ thể hiện ở sự xói mòn dần dần năng suất dài hạn và phúc lợi kinh tế. Nó sẽ khiến tất cả chúng ta nghèo hơn về lâu dài. Điều đó ít hấp dẫn hơn — nhưng là lời biện hộ quan trọng cho lý do tại sao nó lại quan trọng. Những cảnh báo quá u ám về cú sốc Trump có nguy cơ làm suy yếu thêm sự hỗ trợ quan trọng cho toàn cầu hóa và mở cửa thương mại.

Theo Financial Times, link gốc