Cook gặp thách thức pháp lý khi Trump tìm cách gạt khỏi FED

Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Lisa Cook tuyên bố sẽ chống lại động thái của  Donald Trump nhằm loại bà khỏi ngân hàng trung ương, sau khi xuất hiện cáo buộc bà làm giả giấy tờ thế chấp.

Luật sư của Cook, ông Abbe Lowell, ra thông cáo: “Nỗ lực sa thải bà ấy chỉ dựa trên một bức thư giới thiệu là hoàn toàn không có cơ sở thực tế hay pháp lý. Chúng tôi sẽ khởi kiện để phản đối hành động trái luật này.”

Trước đó, bà Cook khẳng định sẽ tiếp tục thực hiện trách nhiệm của mình nhằm hỗ trợ nền kinh tế Mỹ, như bà đã làm kể từ năm 2022.

Động thái của Cook phản đối việc Trump muốn loại bà khỏi Fed tiếp tục làm dấy lên nghi ngờ về tương lai của Hội đồng Thống đốc ngân hàng trung ương, sau khi ông Trump tối thứ Hai bất ngờ leo thang mạnh mẽ cuộc đấu tranh nhằm kiểm soát chính sách tiền tệ.

Trong một bức thư đăng trên mạng xã hội Truth Social cuối ngày thứ 2, ông Trump cho rằng mình có “đủ lý do” để sa thải Cook, người phụ nữ da màu đầu tiên giữ ghế Thống đốc tại Fed ở Washington , dựa trên cáo buộc từ một đồng minh của Nhà Trắng rằng bà đã khai man thông tin trong một hoặc nhiều khoản vay thế chấp.

Động thái này đã khiến trái phiếu Kho bạc Mỹ kỳ hạn dài giảm giá trong phiên giao dịch hôm thứ Ba, đồng thời mở ra cơ hội để ông Trump bổ nhiệm thêm một người vào Hội đồng Fed, trong bối cảnh ông liên tục gây sức ép buộc Fed phải hạ lãi suất.

Nếu buộc được bà Cook phải rời khỏi ghế (người do Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm năm 2022), ông Trump sẽ có cơ hội nắm đa số 4/7 trong Hội đồng Thống đốc Fed.

Trong bức thư,Trump cho rằng ông đã mất niềm tin vào sự liêm chính cần có ở một người giữ vị trí như Cook.

Ông viết: “Người dân Mỹ cần có sự tin tưởng tuyệt đối vào tính trung thực của các thành viên chịu trách nhiệm hoạch định chính sách và giám sát Cục Dự trữ Liên bang. Với hành vi gian dối, thậm chí có thể là phạm pháp trong vấn đề tài chính, họ không thể tin tưởng bà, và bản thân tôi cũng vậy.”

Nhiệm kỳ của bà Cook vốn kéo dài đến năm 2038 (tức là còn 13 năm nữa…)

“Trump tuyên bố sa thải tôi ‘vì lý do chính đáng’, trong khi trên thực tế luật pháp không cho phép ông làm vậy, và ông cũng không có thẩm quyền đó,” Cook nói trong một tuyên bố do luật sư Abbe Lowell công bố. “Tôi sẽ không từ chức.”

Trong việc phản đối lệnh cách chức, Cook có thể ngay lập tức yêu cầu tòa ban hành lệnh tạm dừng, để bà được phục hồi vị trí trong khi vụ kiện vẫn tiếp diễn. Cho đến nay bà chưa bị khởi tố, dù tuần trước một quan chức Bộ Tư pháp cho biết có khả năng mở cuộc điều tra. Các cáo buộc nhắm vào những hành động từ trước khi Cook gia nhập Fed, điều mà một số chuyên gia pháp lý cho rằng có thể làm suy yếu lập luận của Trump về “lý do chính đáng” để sa thải.

Aaron Klein, chuyên gia tại Viện Brookings, nhận định: “Đây là đòn giáng thẳng vào tính độc lập của Fed. Trump đang tuyên bố rằng Fed sẽ phải làm theo ý ông, bằng cách này hay cách khác.”

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, trước đây từng cảnh báo Trump về rủi ro khi can thiệp vào Fed, lại tỏ ra ủng hộ động thái này trong cuộc họp Nội các hôm thứ Ba. Ông nói: “Tính độc lập của Fed xuất phát từ mối quan hệ chính trị giữa cơ quan này và công chúng Mỹ. Sự tin tưởng của người dân là yếu tố duy nhất mang lại uy tín cho Fed. Và thưa ông, ông đang khôi phục niềm tin đó vào chính phủ.”

Thị trường tài chính lập tức phản ứng: chỉ số đo sức mạnh đồng USD giảm tới 0.3% và giá vàng tăng 0.6% sau khi Trump tuyên bố sa thải Cook, dù sau đó cả hai xu hướng đều hạ nhiệt khi bà khẳng định sẽ ở lại. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 30 năm tăng, phản ánh kỳ vọng thị trường rằng áp lực lạm phát có thể gia tăng nếu Trump thay Cook bằng một quan chức thiên về hạ lãi suất. Trong khi đó, các chỉ số chứng khoán Mỹ hầu như đi ngang trong phiên mở cửa tại New York hôm thứ Ba.

Theo một nguồn tin am hiểu, chính quyền Trump hiện không có kế hoạch thẩm định hay phỏng vấn bổ sung để chọn người thay Cook, như cách họ từng làm khi Thống đốc Adriana Kugler từ chức hồi đầu tháng này. Thay vào đó, ưu tiên trước mắt là tiếp tục quy trình tìm người thay Chủ tịch Fed Jerome Powell, sau đó mới xem xét liệu các ứng viên còn lại có phù hợp cho những ghế trống khác hay không.

Kathy Jones, chiến lược gia trưởng mảng thu nhập cố định tại Charles Schwab & Co, nói trên Bloomberg TV: “Ngay cả khi bạn tin rằng chuyện này sẽ không đi đến đâu – rằng Fed sẽ không có thay đổi gì – thì trong ngắn hạn, điều đó vẫn có nghĩa là mức phí rủi ro khi nắm giữ trái phiếu dài hạn phải tăng cao hơn nữa.”

Từ trước đến nay, chưa từng có tổng thống nào sa thải một Thống đốc Fed, nhưng về nguyên tắc thì tổng thống có thể làm vậy nếu có “lý do chính đáng”. Theo luật, “lý do chính đáng” thường được hiểu là rơi vào ba trường hợp: làm việc kém hiệu quả; lơ là nhiệm vụ; hoặc sai phạm, tức là có hành vi sai trái khi đang đương chức.

Trước đó, ông Trump đã kêu gọi bà Cook từ chức sau khi Giám đốc Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang (FHFA), Bill Pulte, cáo buộc bà khai man trong hồ sơ vay mua hai bất động sản — một ở Michigan và một ở Georgia — bằng cách tuyên bố cả hai đều là nơi ở chính để được hưởng điều kiện vay ưu đãi hơn.

Ông Trump cho rằng thật “không thể tưởng tượng nổi” nếu Cook không biết đến những yêu cầu trong hai bộ hồ sơ vay thế chấp khác nhau, cùng được nộp trong một năm, đều ràng buộc bà phải sử dụng mỗi căn nhà làm nơi ở chính.

Ông viết: “Ít nhất thì hành vi này cũng cho thấy một sự cẩu thả nghiêm trọng trong các giao dịch tài chính, khiến người ta phải nghi ngờ về năng lực và mức độ đáng tin cậy của bà trong vai trò một nhà quản lý tài chính.”

Sự độc lập của Fed khỏi các tác động chính trị luôn được coi là nền tảng của thị trường tài chính Mỹ, và bất kỳ thay đổi nào về nhận thức này cũng có thể ảnh hưởng đến xếp hạng tín nhiệm của Mỹ.

Trong một báo cáo công bố đầu tháng này khi giữ nguyên xếp hạng tín nhiệm của Mỹ ở mức AA+, S&P Global Ratings cảnh báo rằng điểm tín nhiệm chủ quyền của Mỹ có thể “chịu áp lực nếu các biến động chính trị làm suy yếu sức mạnh của các thể chế, hiệu quả của hoạch định chính sách dài hạn, hoặc tính độc lập của Fed.”

Thâu tóm quyền lực

Động thái trên cũng vấp phải phản ứng mạnh mẽ từ phía đảng Dân chủ. Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren đặt câu hỏi về tính hợp pháp của quyết định này trong một tuyên bố gửi qua email.

Bà nói: “Nỗ lực phi pháp nhằm sa thải Lisa Cook là ví dụ mới nhất cho thấy một tổng thống tuyệt vọng đang tìm kiếm vật tế thần để che giấu thất bại của chính mình trong việc giảm chi phí cho người dân Mỹ. Đây là hành động thâu tóm quyền lực mang tính độc tài, vi phạm trắng trợn Đạo luật Cục Dự trữ Liên bang, và cần phải bị tòa án bác bỏ.”

Trong năm nay, ông Trump và Nhà Trắng liên tục công kích Fed, cho rằng lãi suất cao đã làm tăng chi phí vay mượn của chính phủ và gây tổn hại đến thị trường nhà ở.

Tuy nhiên, quyết định buộc bà Cook rời ghế đã mở ra khả năng dẫn đến một cuộc chiến pháp lý, điều chưa từng có tiền lệ đối với Fed. Trong một phán quyết hồi đầu năm, Tòa án Tối cao cũng từng ám chỉ rằng họ sẽ bảo vệ ngân hàng trung ương khỏi kiểu sa thải tùy tiện mà ông Trump từng áp dụng đối với các cơ quan liên bang độc lập khác.

Peter Conti-Brown, giáo sư và nhà nghiên cứu lịch sử Fed tại Trường Wharton (Đại học Pennsylvania), cho rằng vụ việc này có thể trở thành phép thử cho quan điểm của Tòa án Tối cao.

Ông nói: “Về mặt pháp lý, Thống đốc Cook hoàn toàn có thể chống lại quyết định này và đưa ra tòa, từ đó chúng ta mới hiểu rõ hơn Tòa án Tối cao muốn nói gì khi khẳng định rằng Lisa Cook có quyền được bảo vệ khỏi việc sa thải tùy tiện, cũng như phạm vi của sự bảo vệ đó đến đâu.”

“Trong các trường hợp khác, ‘lý do chính đáng’ thường được áp dụng đối với hành vi khi đang đương chức, tức là liên quan đến việc lơ là nhiệm vụ, làm việc kém hiệu quả, hay sai phạm trong quá trình công tác. Nếu tòa diễn giải ‘lý do chính đáng’ chỉ giới hạn ở những gì xảy ra trong nhiệm kỳ công vụ, thì rõ ràng cáo buộc hiện tại là không liên quan.”

Điều tra của Bộ Tư pháp

Thông báo của ông Trump được đưa ra sau khi Bộ Tư pháp Mỹ cho biết có kế hoạch điều tra bà Cook, dựa trên đơn kiến nghị hình sự từ Bill Pulte, cáo buộc bà có thể đã gian lận thế chấp. Cuộc điều tra này đánh dấu bước đi mới nhất trong loạt động thái của chính quyền Trump nhằm vừa gia tăng sức ép pháp lý với các nhân vật thuộc đảng Dân chủ, vừa gây áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang.

Hôm 20/8, sau khi Bill Pulte kêu gọi Tổng chưởng lý Mỹ Pam Bondi mở cuộc điều tra, bà Cook tuyên bố bà “không có ý định bị ép buộc phải từ chức chỉ vì vài câu hỏi được nêu ra trên Twitter.”

Bà nói thêm rằng bà “sẽ nghiêm túc xử lý mọi thắc mắc liên quan đến lịch sử tài chính của mình với tư cách một thành viên của Fed, và hiện đang thu thập thông tin chính xác để trả lời những câu hỏi chính đáng cũng như cung cấp đầy đủ sự thật.”

Trong một tuyên bố đăng trên mạng xã hội, Bill Pulte đã cảm ơn ông Trump vì đã loại bỏ Cook. Ông viết: “Nếu bạn gian lận thế chấp ở Mỹ, chúng tôi sẽ truy đến cùng, bất kể bạn là ai.”

Ngay từ quá trình xem xét phê chuẩn ban đầu, Cook đã phải đối mặt với sự giám sát gắt gao từ các nghị sĩ Cộng hòa và truyền thông bảo thủ, những người cáo buộc bà khai man một số chi tiết trong hồ sơ lý lịch, và tìm cách chặn đề cử của bà. Bà Cook bác bỏ mạnh mẽ những cáo buộc này và cuối cùng được phê chuẩn nhờ lá phiếu quyết định của Phó Tổng thống khi đó là Kamala Harris, sau khi Thượng viện chia đều 50-50.

Trong năm nay, Cook bày tỏ lo ngại về lạm phát và tác động của thuế quan, đồng thời cho biết vào đầu tháng 8 rằng báo cáo việc làm tháng 7 là “đáng lo ngại” và có thể báo hiệu bước ngoặt đối với nền kinh tế Mỹ.

Cho đến nay, các quan chức Fed vẫn giữ nguyên lãi suất chuẩn trong năm 2025, bất chấp sức ép từ ông Trump, do lo ngại rằng thuế quan và các chính sách khác có thể thổi bùng lạm phát. Tuy nhiên, hôm thứ Sáu, Chủ tịch Jerome Powell đã phát tín hiệu rằng các nhà hoạch định chính sách có thể xem xét cắt giảm lãi suất trong cuộc họp tháng 9 tới, vì rủi ro đối với thị trường lao động đang gia tăng.

Powell Gửi Tín Hiệu Mạnh Mẽ Nhất Từ Trước Đến Nay Về Việc Cắt Giảm Lãi Suất

Theo Bloomberg, link gốc