Phân tích Doanh Nghiệp
Tiêu chuẩn kiểm duyệt vệ sinh an toàn thực phẩm ngành bán lẻ bách hóa Việt Nam (MWG) – Nhìn từ câu chuyện Walmart
Chúng tôi cho rằng, đối với bán lẻ bách hóa, đặc biệt sản phẩm tươi sống, “an toàn vệ sinh thực phẩm” là cốt lõi cho việc thu hút/tăng vòng đời khách hàng ở chuỗi cửa hàng, qua đó là tiên quyết đến việc nhân rộng mô hình.
Thành công lớn của Walmart (hệ thống bán lẻ bách hóa lớn nhất nước Mỹ với thị phần ~25%) được góp phần từ việc kiểm soát tốt các vấn đề về an toàn vệ sinh thực phẩm dựa trên Chương trình An toàn Thực phẩm (Walmart Food Safety Standards) do chính chuỗi này thiết lập.
Chúng tôi nhìn nhận việc phát triển các trung tâm kiểm duyệt an toàn thực phẩm riêng với quy trình chặt chẽ như Walmart, là cần thiết để tạo doanh thu bền vững trong dài hạn của các chuỗi bán lẻ tại Việt Nam.
Đôi nét về Walmart và Chương trình An toàn Thực phẩm của chuỗi
Walmart là hệ thống bán lẻ bách hóa lớn nhất nước Mỹ (thị phần ~25%) với hệ thống cửa hàng tại Mỹ bao gồm hơn 3,800 đại siêu thị, 670 siêu thị tính đến năm 2024. (Hình 1)
Xét trên toàn thế giới, Walmart cũng là doanh nghiệp có doanh thu & số lượng nhân viên lớn nhất (Hình 2). Nếu coi doanh thu của một công ty như tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của một đất nước, thì Walmart sẽ là quốc gia có nền kinh tế lớn thứ 24 trên thế giới, vượt qua những cái tên như Việt Nam, Thái Lan.
Thành công lớn của Walmart nêu trên được góp phần từ kiểm soát tốt các vấn đề về an toàn vệ sinh thực phẩm dựa trên Chương trình An toàn Thực phẩm (Walmart Food Safety Standards) do chính chuỗi này thiết lập. Cụ thể:
Tất cả các nhà cung cấp thực phẩm cho Walmart được yêu cầu phải có đánh giá an toàn thực phẩm ở lần đầu đăng ký và tái đánh giá hằng năm. Các doanh nghiệp phải được chứng nhận hoặc đánh giá độc lập theo tiêu chuẩn ngành hoặc tiêu chuẩn kiểm toán an toàn thực phẩm thay thế của Walmart.
Đơn vị kiểm toán, đánh giá do Walmart thuê (*) sẽ trực tiếp thực hiện các cuộc kiểm toán, kiểm tra và thử nghiệm bắt buộc theo chính sách của Walmart (**) và cung cấp kết quả cho Walmart, cộng tác với Walmart để giải quyết vấn đề. Tùy thuộc vào sản phẩm, nhà cung cấp có thể được yêu cầu thực hiện kết hợp các cuộc kiểm tra sau: (i) An toàn thực phẩm; (ii) An Toàn Sản Phẩm Hàng Hóa Tổng Hợp; (iii) Sức khỏe & Sức khỏe An toàn sản phẩm; (iv) Tìm nguồn cung ứng có trách nhiệm; (v) An ninh chuỗi cung ứng.
(*) Đối với các công ty kiểm toán, đánh giá, Walmart chỉ chấp thuận các công ty: Bureau Veritas (BV), Intertek (ITS), Omega Compliance, Underwriters Laboratories (UL) – những công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực Kiểm nghiệm, Giám định và Chứng nhận (TIC).
(**) Tham khảo quy trình kiểm duyệt chất lượng sản phẩm của Walmart tại đây.
(**) Tham khảo yêu cầu an toàn vệ sinh thực phẩm đối với nhà cung cấp của Walmart tại đây.
Xét về một ví dụ về quy trình khắt khe để được tham gia vào hệ thống bán lẻ Walmart – Nutifood năm 2017, để đặt chân vào thị trường này, NutiFood đã phải dày công nghiên cứu thị trường, tự nâng cấp để thực hiện bộ tiêu chuẩn đánh giá khắt khe của Walmart. Cụ thể, để trở thành nhà cung cấp cho Walmart, mỗi doanh nghiệp phải đáp ứng 3 bộ tiêu chuẩn gồm trách nhiệm xã hội, an ninh hàng hóa và an toàn thực phẩm. Trong đó, tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội phải do những tổ chức quốc tế do Walmart phê duyệt như Bureau Veritas, SGS, Intertek. Walmart không áp dụng ngoại lệ cho bất cứ công ty nào, dù là công ty đã có “visa” vào thị trường Mỹ như NutiFood.
(*) Tổng giám đốc NutiFood cho biết năm 2017: “Quá trình đánh giá của Walmart rất nghiêm ngặt, không chỉ kiểm tra giấy tờ, hồ sơ, quy trình, dây chuyền sản xuất… mà còn phỏng vấn từng người lao động như tạp vụ, bảo vệ, bốc xếp và ngay cả nhà thầu bên ngoài. Điều này cho kết quả bao quát, chính xác và khách quan. Vấn đề an sinh xã hội, phúc lợi của nhân viên cũng được Walmart đặc biệt quan tâm”.
Việc không đáp ứng đủ chuẩn của Walmart (do chính Walmart hoặc các cơ quan Nhà nước có liên quan kiểm tra ở lần đầu tiêu chuẩn hoặc định kỳ hằng năm), sẽ khiến các nhãn hàng bị loại bỏ khỏi kệ hàng sau đợt kiểm duyệt hằng năm và được thông báo đầy đủ trên website của chuỗi (tham khảo tại đây). (*)
(*) Walmart đã thu hồi gần 10,000 thùng nước ép táo được bán tại các cửa hàng trên khắp Hoa Kỳ vì phát hiện có chứa hàm lượng asen vô cơ có khả năng gây hạI hồi T8-2024. Lệnh thu hồi áp dụng cho 9,535 thùng nước ép táo nhãn hiệu Great Value được bán tại 25 tiểu bang, Puerto Rico và Quận Columbia. Nhà sản xuất Refresco Beverages US Inc. có trụ sở tại Florida đã tự nguyện thu hồi sáu thùng nước ép 8 ounce (227 gram) bị nhiễm bẩn sau khi phát hiện ra mức độ chất gây ô nhiễm hóa học vượt quá tiêu chuẩn của ngành. (Các sản phẩm bị thu hồi được phát hiện có 13,2 ppb asen vô cơ).
Đây là động thái Walmart thực hiện theo một hướng dẫn của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) vào năm 2023, FDA đã hoàn thiện hướng dẫn cho các nhà sản xuất, theo đó nước ép táo không được chứa quá mười phần tỷ (ppb) asen vô cơ (asen vô cơ có thể độc hơn asen hữu cơ và việc tiếp xúc lâu dài có liên quan đến ung thư, tổn thương da và các vấn đề sức khỏe khác).
“Sức khỏe và sự an toàn của khách hàng luôn là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi”, người phát ngôn của Walmart Molly Blakeman cho biết trong một tuyên bố. “Chúng tôi đã loại bỏ sản phẩm này khỏi các cửa hàng bị ảnh hưởng và đang làm việc với nhà cung cấp để điều tra”.
(*) Một ví dụ khác về việc kiểm soát chặt các sản phẩm liên quan tới an toàn vệ sinh thực phẩm của Walmart vào T11-2024:
Braga Fresh đang tự nguyện thu hồi một sản phẩm duy nhất — túi 12 ounce bông cải xanh Marketside đã rửa sạch và sẵn sàng để ăn — được bán tại các cửa hàng Walmart ở 20 tiểu bang trên cả nước, theo thông báo được đăng trên trang web của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm vào ngày 31 tháng 12 năm 2024. Việc thu hồi được tiến hành sau khi một mẫu ngẫu nhiên do Texas Health & Human Services thu thập định kỳ từ một cửa hàng Walmart ở Texas có kết quả xét nghiệm dương tính với vi khuẩn Listeria. Vi khuẩn này có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, người già và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Phụ nữ mang thai có thể bị sảy thai và thai chết lưu.
Nhìn rộng sang vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm trong ngành bán lẻ bách hóa Việt Nam
Qua thành công của Walmart, chúng tôi thấy rằng đối với bán lẻ bách hóa, đặc biệt sản phẩm tươi sống, “an toàn vệ sinh thực phẩm” là cốt lõi cho việc thu hút/tăng vòng đời khách hàng ở chuỗi cửa hàng, qua đó là tiên quyết đến việc nhân rộng mô hình.
Theo đó, chúng tôi cho rằng các nhà bán lẻ bách hóa, thực phẩm tươi tại Việt Nam cần xây dựng trung tâm kiểm nghiệm độc lập với đầu vào sàng lọc sản phẩm kỹ lưỡng và chặt chẽ, tránh lỗ hổng từ chính nhà cung cấp/nhân viên/bộ phân kiểm nghiệm địa phương. Điều này sẽ giúp chuỗi tránh rủi ro khủng hoảng niềm tin tiêu dùng tại chuỗi, dẫn đến đánh mất thị phần trong dài hạn.