TTCK Thế giới
Khi Mỹ nhận ra Trung Quốc là ‘miếng mồi’ không thể nuốt
Sau Ấn Độ, Tổng thống Hoa Kỳ Trump đang cân nhắc áp thuế lên Trung Quốc vì đã mua dầu từ Nga, nhưng quyết định vẫn chưa được đưa ra. “Hãy chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra. Các bạn sẽ thấy còn nhiều nữa… các bạn sẽ thấy rất nhiều biện pháp trừng phạt thứ cấp,”
Vẫn còn đau đớn sau mức thuế 50% mà Tổng thống Donald Trump áp đặt, Ấn Độ lại nhận ra một sự thật cay đắng khác: Nhà lãnh đạo Mỹ dường như đang nhắm riêng vào New Delhi, trong khi bỏ qua hoàn toàn những người hậu thuẫn thực sự cho Nga là Trung Quốc.
Giới lãnh đạo Ấn Độ, vốn từng hoan nghênh sự lên nắm quyền của Trump và tin rằng hai bên sắp đạt được một thỏa thuận đôi bên cùng có lợi, giờ đây khá choáng váng. Ít ai dự đoán được cảnh bị sỉ nhục khi trở thành gần như quốc gia duy nhất bước ra khỏi đàm phán với mức thuế cao hơn cả mức bị đe dọa ban đầu.
Đây không phải là thời khắc vinh quang của ngoại giao Ấn Độ; Reuters dẫn lời một quan chức thừa nhận rằng “chúng tôi thiếu sự hậu thuẫn ngoại giao cần thiết sau khi Mỹ đạt các thỏa thuận tốt hơn với Việt Nam, Indonesia, Nhật Bản và EU.”
Có lẽ vì vậy mà phản ứng của Bộ Ngoại giao Ấn Độ khá dè dặt. Hy vọng rằng đàm phán vẫn có thể cứu vãn, New Delhi gọi mức thuế này là “không công bằng, vô lý và không hợp lý,” đồng thời nhấn mạnh rằng Mỹ vẫn mua phân bón và uranium từ Nga trị giá hàng tỷ USD mỗi năm. Như thường lệ, tuyên bố này cũng công kích EU — vốn muốn tự do thương mại hơn với Ấn Độ — nhưng tấn công EU lại là hành động được nhiều nước ưa thích, kể cả người châu Âu.
Thực tế, Ấn Độ không phải là nước duy nhất. Nhật Bản, chẳng hạn, đã nối lại việc mua dầu thô từ Nga, nhưng chẳng ai nhắm vào họ. Điều mà Ấn Độ không nhắc tới, nhưng có thể nói, là Trung Quốc không bị trừng phạt gì cho việc mua lượng lớn năng lượng từ Nga.
“Trung Quốc là mục tiêu hợp lý hơn nhiều cho sự tức giận của Trump nếu thực sự ông ấy muốn kiềm chế Nga. Bắc Kinh cung cấp hỗ trợ — cả về kinh tế và chính trị — nhiều hơn đáng kể cho Tổng thống Vladimir Putin so với New Delhi,”
Tuy nhiên, dường như Trung Quốc quá lớn để Trump có thể bắt nạt. Bắc Kinh có khả năng sẽ được gia hạn thời gian đàm phán nhiều hơn và vẫn tiếp tục hỗ trợ Moscow mà không bị trừng phạt như Ấn Độ. (Trump có nói tuần này rằng ông có thể trừng phạt Trung Quốc bằng các mức thuế bổ sung liên quan đến năng lượng Nga, nhưng một cố vấn cấp cao đã giảm nhẹ khả năng này.)
Một New Delhi bực bội vì cách đối xử ưu ái với Bắc Kinh sẽ chuyển sự bất mãn từ Trung Quốc sang Mỹ. Những người vốn ủng hộ việc Mỹ đối đầu thương mại với Trung Quốc lại có cảm giác khác hẳn khi thấy Washington né tránh Bắc Kinh để đánh vào Ấn Độ. Trung Quốc nhờ vậy lại nâng cao vị thế, trở thành quốc gia duy nhất có thể đối đầu Trump.
Sự khác biệt trong cách tiếp cận này càng cay đắng bởi năng lượng Nga không thực sự quan trọng với Ấn Độ như nhiều người nghĩ. Theo ICRA, năm tài chính vừa rồi Ấn Độ chỉ tiết kiệm được 3.8 tỷ USD nhờ dầu Nga — so với 242 tỷ USD tổng chi nhập khẩu dầu. Và không phải toàn bộ khoản tiết kiệm này đến tay người dân, vì phần lớn dầu tinh chế được tái xuất, giúp giảm hóa đơn năng lượng ở các nước khác.
Do mức chiết khấu dầu Nga đang thu hẹp, nhiều người ở New Delhi đã nghĩ rằng việc chuyển sang các nguồn khác (bao gồm cả Mỹ) sẽ diễn ra sớm hay muộn. Nhưng họ không nghĩ cần phải vội — có lẽ nó sẽ là một phần của thỏa thuận lớn hơn giữa Ấn Độ và Mỹ. Giả định đó rõ ràng là sai lầm, và xuất phát từ sự tự tin thái quá.
Việc buộc phải chuyển nguồn cung ngay bây giờ — do tổng thống Mỹ áp lực — sẽ mang lại cái giá chính trị nặng nề. Phe đối lập của Modi, thấy cơ hội hiếm có để vượt trội về chủ nghĩa dân tộc, đã cáo buộc ông yếu đuối trước Trump. Làn sóng chống Mỹ vốn ăn sâu trong giới trí thức nay lại trỗi dậy mạnh mẽ khi Ấn Độ bị đối xử bất công.
Khi bị bao vây bởi những tiếng nói nóng nảy cho rằng danh dự quốc gia đang bị đe dọa, thật khó để lãnh đạo đưa ra quyết định lý trí. Chính phủ cũng phải chịu trách nhiệm vì đã thổi phồng lợi ích tương đối nhỏ từ thương mại với Nga thành vấn đề lợi ích quốc gia nghiêm trọng. Giờ họ phải tìm cách thay đổi thông điệp đó một cách khéo léo.
Những nước không thân thiện với Mỹ cũng đang tận dụng tình thế khó xử của New Delhi. Tổng thống Brazil Lula da Silva — quốc gia cũng bị áp thuế mang tính chính trị — đã gọi điện cho Modi để kêu gọi lập mặt trận chung chống Trump. Có thông tin rằng quan chức cấp cao Ấn Độ sẽ sớm tới Moscow; và thủ tướng có thể tới Trung Quốc dự hội nghị Tổ chức Hợp tác Thượng Hải do Bắc Kinh dẫn đầu.
Một chuyến đi của Modi tới Trung Quốc từng là điều không tưởng chỉ một năm trước, ông chưa từng tới đây trong suốt bảy năm cầm quyền. Nhưng giờ điều đó không còn bất ngờ, khi Trung Quốc có vẻ như có thể dễ dàng né tránh các đòn công kích mà Ấn Độ phải gánh chịu. Quốc gia duy nhất Trump không thể bắt nạt cũng có thể trở thành nguồn bảo vệ duy nhất chống lại ông.
Trung Quốc đã bảo vệ việc nhập khẩu dầu Nga của mình là hợp pháp, đáp trả áp lực từ Mỹ sau khi Washington áp thuế thứ cấp đối với Ấn Độ vì các hoạt động mua năng lượng từ Moscow.
“Việc Trung Quốc tiến hành hợp tác kinh tế, thương mại và năng lượng bình thường với tất cả các quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Nga, là hợp pháp và hợp lý,” Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết hôm thứ Sáu trong một tuyên bố gửi Bloomberg News. “Chúng tôi sẽ tiếp tục áp dụng các biện pháp đảm bảo an ninh năng lượng hợp lý, phù hợp với lợi ích quốc gia của mình.”
Khi được hỏi về phát biểu của Trump vào thứ Năm, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nói với Fox News rằng việc áp thuế lên Trung Quốc vì mua dầu “có thể được cân nhắc vào một thời điểm nào đó.” Nhập khẩu của Trung Quốc từ Nga trong tháng 7 tăng nhẹ lên 10.06 tỷ USD — mức cao nhất kể từ tháng 3 — theo dữ liệu hải quan mới nhất. Tuy nhiên, tính chung cả năm nay, nhập khẩu từ Nga vẫn giảm 7.7% so với cùng kỳ năm 2024.
Quan hệ Mỹ – Trung đã ổn định sau khi hai nước đồng ý tạm dừng các mức thuế cao trong khi tiếp tục đàm phán. Trump nói tuần này rằng ông “rất gần” đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc để gia hạn lệnh đình chiến, vốn sẽ hết hạn vào thứ Ba tới.