Các CTCK không quan ngại về sự kiện BlackRock thông báo giải thể quỹ ETF iShares

Sự Kiện: Ngày 07/06/2024, Tập đoàn quản lý tài sản Blackrock đã ra thông báo cập nhật về quỹ ETF iShares Frontier and Select EM – trong đó cổ phiếu Việt Nam chiếm tỷ trọng cao nhất (28%) trên tổng quy mô tài sản (425 triệu USD) – theo đó quỹ ETF này sẽ ngừng giao dịch và không còn chấp nhận các lệnh tạo và mua lại chứng chỉ quỹ sau khi thị trường đóng cửa ngày 31/03/2025 (lộ trình này có thể thay đổi). Kể từ thời điểm ra thông báo đến nay, quỹ đã thực hiện đợt thanh lý cổ phiếu mạnh mẽ và đang tiếp tục xu hướng bán dần các tài sản trong danh mục. BSC Research đánh giá hoạt động giải thể quỹ ETF này sẽ không ảnh hưởng quá lớn đến thị trường chứng khoán Việt Nam và đây cũng là thời điểm để các quỹ đầu tư và cơ quan quản lý đánh giá và xác định lại các mục tiêu với tầm nhìn dài hạn hơn cho thị trường.

Diễn biến của ETF ishares

Thành lập kể từ ngày 13/09/2012, quỹ có tên ban đầu là iShare MSCI Frontier Markets 100 ETF thực hiện tham chiếu theo bộ chỉ số MSCI Frontier Markets 100. Sau hơn 08 năm hoạt động, vào tháng 03/2021 với mục tiêu mở rộng phạm vi đầu tư sang cả thị trường mới nổi (Emerging Market) và cận biên (Frontier Market) quỹ đã đổi tên thành iShares MSCI Frontier and Select EM ETF – tham chiếu theo bộ chỉ số mới là MSCI Frontier & Emerging Markets Select Index.

Kể từ thời điểm chuyển đổi mục tiêu và bộ chỉ số tham chiếu, quỹ đã ghi nhận 01 giai đoạn tăng ròng quy mô mạnh mẽ kéo dài từ T11/2022 đến hết T03/2023 –giai đoạn TTCK Việt Nam xác lập vùng đáy (quốc gia chiếm tỷ trọng lớn nhất trong danh mục của quỹ) – với tổng giá trị 388 triệu USD, tuy nhiên kể từ thời điểm đó đến khi BlackRock ra thông báo giải thể quỹ các nhà đầu tư trong quỹ đều thực hiện rút ròng với giá trị gần 350 triệu USD với nhiều nguyên nhân khác nhau.

 Vì sao ETF iShares chấm dứt hoạt động?

Theo thông báo ngày 07/06/2024, BlackRock thông báo giải thể 15 quỹ tương hỗ và ETFs có trụ sở tại Hoa Kỳ (trong đó có ETF iShares) để đáp ứng mục tiêu đầu tư của họ sau khi đánh giá về môi trường hoạt động, pháp lý cũng như trên cơ sở nhu cầu của các nhà đầu tư mà quỹ đang quản lý. Tuy nhiên, sự giải thể này có thể xuất phát từ một số nguyên nhân sau:

+ Định hướng thay đổi và tập trung để hiệu quả hơn: BlackRock là tập đoàn quản lý tài sản hàng đầu trên thế giới, tại Hoa Kỳ BlackRock cung cấp hơn 600 quỹ
tương hỗ và ETF để các nhà đầu tư lựa chọn với các thị trường khác nhau. Bên cạnh các yếu tố về môi trường đầu tư, nhu cầu của các khách hàng ngày càng thay đổi và hiệu suất các kênh tài sản khác đang thực sự ấn tượng – điển hình là việc ra đời ETF Bitcoin sau thời gian dài chờ đợi – đã tạo cơ sở để BlackRock đánh giá lại và giải thể các quỹ kém hiệu quả.

+ iShares đầu tư dàn trải với tham vọng đa mục tiêu: Nhìn lại quá trình hoạt động, khi giữ bộ chỉ số cũ đã có những thời điểm quy mô hoạt động của quỹ lên đến
800 triệu USD (2014 và 2018) tuy nhiên sau đó quy mô liên tục suy giảm ngoại trừ giai đoạn T11/2022. Kể từ thời điểm chuyển đổi bộ chỉ số mới, danh mục của ETF
iShares trở nên dàn trải hơn khi hướng đến một số cổ phiếu thuộc thị trường mới nổi thay vì tập trung hoàn toàn các cổ phiếu thuộc thị trường cận biên như trước
đây (mặc dù ý tưởng của việc chuyển đổi này là để tăng tính hấp dẫn, thu hút thêm các nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ). Việc đa dạng hóa quá mức khiến danh mục
đầu tư của quỹ quá dàn trải và không nêu bật được mục tiêu đầu tư mà quỹ hướng đến.

+ Hiệu suất không hiệu quả:

Theo dữ liệu của Bloomberg, hiệu suất hoạt động của ETF iShares thực sự không hiệu quả khi so sánh với ETF tham chiếu chỉ số S&P500 cũng như chỉ số VN30 (quốc gia có tỷ trọng cổ phiếu lớn nhất trong rổ chỉ số). Điều này là tác nhân chính khiến quỹ không huy động thêm vốn khi nhà đầu tư tại Hoa Kỳ có thêm các lựa chọn đầu tư hiệu quả hơn.

Ngược lại, nhìn sang ETF Fubon (Đài Loan) – ETF có quy mô lớn nhất TTCK Việt Nam và tham chiếu theo bộ chỉ số FTSE Vietnam 30 Index do FTSE cung cấp – đã và đang làm được rất tốt trong quá trình huy động thêm vốn đối với các nhà đầu tư trong nước mặc dù TTCK Đài Loan đang ở giai đoạn tăng trưởng rất ấn tượng.

Không đáng lo ngại về hoạt động thanh lý quỹ:

ETF iShares hiện có quy mô tài sản tại Việt Nam không đáng kể, đặc biệt kể từ ngày 07/06 đến hết ngày 18/06/2024 quỹ này đã giảm tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam mạnh từ 28% xuống còn 13.77% (tương đương giá trị còn lại khoảng 50.22 triệu USD ~ 1,256 tỷ đồng) – áp lực bán mạnh nhất diễn ra trong 02 ngày 10-11/06/2024 sau đó tốc độ thanh lý tài sản đang có phần chững lại và giữ ở mức 13.77% (dựa trên số liệu mới nhất mà quỹ công bố) (Bảng 03).

Áp lực bán ròng từ ETF iShares sẽ giảm bớt trong thời gian tới và sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tâm lý nhà đầu tư trên thị trường, thay vào đó, nhà đầu tư cần
lưu ý hơn đến diễn biến các quỹ chủ động, ETF quy mô lớn trên thị trường như Fubon, Diamond… (Bảng 04) .

Theo cập nhật đến ngày 21/6/2024, tổng giá trị tài sản ròng (NAV) của iShares MSCI Frontier and Select EM ETF còn khoảng hơn 363 triệu USD, trong đó tiền mặt chiến đến 76.25%. Tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam chỉ còn chiếm vỏn vẹn 5.55% tương ứng tổng giá trị gần 20.3 triệu USD (500 tỷ đồng).

CTCK HSC: Tác động nhỏ đến thị trường Việt Nam

Trước đó, trong báo cáo ngày 13 tháng 6 năm 2024, CTCK HSC cho biết:

Tổng giá trị hiện tại của iShares ETF khoảng 391 triệu USD. Tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam chiếm khoảng 28% vào ngày 07/06/2024. Tuy nhiên, đến ngày 10/06/2024, tỷ trọng Việt Nam giảm 7.3 điểm phần trăm xuống còn khoảng 20.7% và tiếp tục giảm 6.1 điểm phần trăm xuống 14.6% tính đến ngày 12/06/2024. Cổ phiếu của các quốc gia khác trong iShares ETF cũng được bán ra để giảm tỷ trọng, trong khi tiền mặt trong quỹ tăng lên hơn 30%. Các cổ phiếu được iShares ETF bán ra nhiều nhất bao gồm HPG, VHM, SSI, SHB và VRE.

Tỷ trọng Việt Nam trong iShares ETF vào khoảng 28% (tính đến ngày 07/06) và 14.6% (tính đến hiện tại) với tổng giá trị tài sản ròng (AUM) khoảng 391 triệu USD. Chúng tôi ước tính khoảng 85 triệu USD trên thị trường Việt Nam sẽ được bán ra để thanh lý quỹ ETF này. Số tiền này khá nhỏ và được cho là không ảnh hưởng đáng kể đến thị trường chứng khoán Việt Nam (VN). Sau thông báo vào ngày 08/06, tổng giá trị rút ròng từ iShares ETF khoảng 28.2 triệu USD trong ba ngày giao dịch. Tổng số chứng chỉ quỹ cũng giảm 1 triệu đơn vị.

Trích dẫn nguồn từ CTCK BSC và HSC