Cuộc chiến chip toàn cầu có thể trở thành cuộc chiến đám mây

Chris Miller, tác giả của cuốn sách “Chip War”- Cuộc Chiến Vi Mạch

(Theo Financial Times, ngày 30.7.2024)- Nếu các hệ thống trí tuệ nhân tạo biến đổi nền kinh tế toàn cầu, thì các trung tâm dữ liệu huấn luyện chúng chính là các nhà máy của tương lai. Các chính phủ trên thế giới coi các trung tâm dữ liệu có khả năng AI là một nguồn lực chiến lược – một nguồn lực mà họ đang đua nhau để kiểm soát.

Ý tưởng về điện toán hiệu năng cao như một yếu tố chiến lược không phải là mới. Trong thời kỳ Chiến Tranh Lạnh, Mỹ chỉ cho phép bán siêu máy tính cho Liên Xô nếu chúng được sử dụng để dự báo thời tiết, chứ không phải để mô phỏng hạt nhân. Những quy tắc này được thực thi bằng cách yêu cầu người Liên Xô chấp nhận giám sát nước ngoài thường xuyên, và thậm chí giao nộp dữ liệu siêu máy tính để phân tích bởi tình báo Mỹ.

Giống như siêu máy tính, các hệ thống AI đang được phát triển ngày nay có cả khả năng dân sự và quân sự. Chúng có thể tối ưu hóa các ứng dụng giao đồ ăn nhưng cũng có thể phân tích ảnh vệ tinh và chỉ đạo các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái. Không phải là không hợp lý khi đặt cược rằng việc kiểm soát các trung tâm dữ liệu AI sẽ có ý nghĩa chính trị cũng như kinh tế.

Tất cả các hệ thống AI tiên tiến đều được phát triển trong các trung tâm dữ liệu đầy ắp các chip cao cấp như đơn vị xử lý đồ họa (GPU) của Nvidia và bộ nhớ bán dẫn băng thông cao. Các chip AI tiên tiến hiện đã chịu sự kiểm soát xuất khẩu của Mỹ và các chip nhớ tiên tiến có thể sớm được thêm vào danh sách. Các đối thủ như Trung Quốc đã nhận được lệnh cấm toàn diện ngăn họ tiếp cận các chip hạn chế của Mỹ và đang phát triển các chip của riêng mình.

Do đó, không nên ngạc nhiên khi nhiều quốc gia muốn đảm bảo quyền truy cập vào công nghệ AI thông qua các trung tâm dữ liệu được xây dựng trên chính lãnh thổ của họ.

Ả Rập Xê Út và UAE đã không giấu tham vọng trở thành trung tâm AI bằng cách đầu tư vào cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu rộng lớn. Kazakhstan muốn xây dựng một trung tâm dữ liệu AI và đào tạo các mô hình ngôn ngữ Kazakhstan. Malaysia đang trải qua một sự bùng nổ trung tâm dữ liệu, với những khoản đầu tư lớn mới của cả các công ty Mỹ và Trung Quốc. Các công ty điện toán đám mây của Mỹ nhìn thấy một cơ hội béo bở. Họ lập luận rằng nếu họ không nhận hợp đồng từ các chính phủ nước ngoài đang đầu tư hàng tỷ đô la vào cơ sở hạ tầng “AI chủ quyền”, thì Trung Quốc sẽ làm như vậy. Washington hiểu rằng các công ty công nghệ Mỹ cần thị trường quốc tế để duy trì quy mô hỗ trợ lợi thế kinh tế của họ.

Ngoại giao Mỹ cũng đang hướng tới các trung tâm dữ liệu

Các nhà ngoại giao Mỹ cũng đang để mắt đến các trung tâm dữ liệu. Không có cách nào tốt hơn để khóa ngoài công nghệ Trung Quốc ngoài việc đưa các quốc gia khác vào đám mây của bạn. Khi Tổng thống Mỹ Joe Biden tiếp đón Tổng thống Kenya William Ruto vào tháng 5, Nhà Trắng tự hào tuyên bố rằng Microsoft đang xây dựng một trung tâm dữ liệu lớn mới ở Kenya để cung cấp dịch vụ điện toán đám mây. Điều mà Nhà Trắng không đề cập là Microsoft sẽ phát triển trung tâm dữ liệu Kenya cùng với G42, công ty công nghệ thuộc sở hữu của UAE có lịch sử hợp tác công nghệ với các công ty Trung Quốc. Đầu năm nay, Microsoft đã thông báo sẽ đầu tư 1.5 tỷ đô la vào G42.

Những người ủng hộ an ninh cứng rắn ở Washington lo ngại rằng các thỏa thuận như thế này có nguy cơ làm tổn hại đến sự kiểm soát của họ đối với công nghệ AI. Họ lưu ý mối quan hệ lâu dài giữa G42 và các công ty công nghệ Trung Quốc như Huawei. Kevin Xu của Interconnected Capital cho rằng cuộc chiến chip có thể sẽ được tiếp nối bởi một cuộc chiến đám mây.

Bất kỳ biện pháp bảo vệ nào mà Washington yêu cầu đối với thỏa thuận Microsoft-G42 sẽ được coi là một khuôn mẫu cho các dự án trung tâm dữ liệu quốc tế trong tương lai. Chính phủ Mỹ sẽ xác minh sự tuân thủ như thế nào? Họ có thể yêu cầu chia sẻ dữ liệu, như đã làm trong thời kỳ Chiến Tranh Lạnh không? Những biện pháp bảo vệ như vậy sẽ giải quyết các mối quan tâm an ninh của Mỹ nhưng sẽ khiến các quốc gia vốn đã cảnh giác với các hạn chế của Mỹ càng trở nên lo lắng hơn.

Điều này quan trọng vì Mỹ đã dựa phần lớn cuộc cạnh tranh công nghệ với Trung Quốc vào câu hỏi về sự tin tưởng. Bạn sẽ tin tưởng ai hơn với lĩnh vực viễn thông của mình, các quan chức Mỹ đã hỏi: các công ty châu Âu hay Huawei? Không trùng hợp, Huawei đang nỗ lực gấp đôi để xây dựng doanh nghiệp điện toán đám mây của riêng mình cho khách hàng trong và ngoài nước. Người đứng đầu Huawei Cloud gần đây cho rằng Trung Quốc nên “chuyển nhu cầu sức mạnh tính toán AI từ chip” sang đám mây, nơi Trung Quốc có quy mô rộng lớn và không gặp khó khăn trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng điện mà các trung tâm dữ liệu AI yêu cầu.

Liệu các công ty như Huawei có thể cạnh tranh mà không có các chip tiên tiến nhất vẫn còn phải chờ xem. Thực tế là Trung Quốc đang nhập khẩu một số lượng lớn chip H20 của Nvidia – được hạ cấp một cách cố ý để tuân thủ các hạn chế của Mỹ – cho thấy họ sẽ không sớm xuất khẩu công nghệ AI của riêng mình.

Chip, đám mây và trung tâm dữ liệu liên kết chặt chẽ với nhau, miễn là các chip cao cấp, được kiểm soát xuất khẩu mang lại cho các công ty điện toán đám mây khả năng triển khai AI hiệu quả. Cuộc cạnh tranh công nghệ bắt đầu với silicon giờ đang xâm nhập vào một lớp mới của chồng công nghệ.