TTCK Thế giới
TTCK tăng điểm sau khi FED tăng lãi suất lần thứ 3: CHỚ VỘI MỪNG!
Bài viết được đăng tải trên báo Đầu Tư Tài Chính số ra ngày 18.3.2017
Vì sao đồng USD mất giá mạnh sau quyết định tăng lãi suất của FED?
Ngày 15.3.2017, FED công bố tăng lãi suất lần thứ 3 kể từ năm 2008 thêm 0.25% lên ngưỡng 0.75%-1%. Ngay lập tức, đồng USD mất giá mạnh 0.7% và các thị trường chứng khoán, vàng, dầu, Euro tăng giá mạnh. Người chiến thắng nhiều nhất sau quyết định của FED là vàng, với mức tăng trên 2.2%. Tại Việt Nam, tỷ giá USD/VND vào ngày 16.3.2017 đã giảm 50-60 đồng.
Vậy những lý do nào khiến đồng USD rớt mạnh và các tài sản rủi ro tăng giá mạnh.
Thứ nhất, diễn biến ngày 15.3-16.3.2017 được gọi là “mua tin đồn, bán tin thật”. Từ đầu tháng 3.2017, sau khi chủ tịch Fed tại New York là William Dudley thông báo ý định nâng lãi suất và sau đó được chính chủ tịch Yellen xác nhận, thị trường tương lai đã tăng mạnh kỳ vọng Fed sẽ tăng lãi suất trong cuộc họp tháng 3.2017 từ 60% lên 90%. Số liệu Nonfarm Payroll được công bố chỉ vài ngày trước cuộc họp FOMC cũng tốt hơn dự báo khiến giới đầu tư càng tin vào việc Fed sẽ tăng lãi suất trong cuộc họp tháng 3. Chính kỳ vọng này đã đẩy giá vàng, dầu, chứng khoán giảm từ đầu tháng 3 đến nay, trong khi đồng USD có mạch tăng 5 tuần liên tiếp. Do đó, khi FED công bố chính thức thông tin này, các nhà đầu tư tiến hành chốt lãi đồng USD và quay sang đóng vị thế bán ở các thị trường vàng, dầu, chứng khoán. Hiện tượng này đã được giới phân tích tiền tệ cảnh báo trước vì đó không phải là chuyện hiếm mà đã diễn ra rất nhiều lần sau mỗi lần Fed tăng lãi suất. Ví dụ gần nhất như đồng USD cũng đã giảm sau đợt Fed tăng lãi suất vào tháng 12.2015. Tuy nhiên, lời giải thích này chỉ cho chúng ta thấy được về xu hướng giảm giá của đồng USD chứ không thể mô tả tại sao đồng USD lại sụt giảm mạnh.
Thứ hai, lý do thực sự khiến cho đồng USD rớt giá mạnh là vì FED thiếu đi các bình luận cho thấy khả năng sẽ tiếp tục tăng lãi suất trong thời gian tới. Giới phân tích tiền tệ gọi đây là những bình luật thiếu tính diều hâu. Thực sự, các nhà đầu tư trên thị trường đã chuẩn bị tâm lý cho việc tăng lãi suất tháng 3.2017 là lần thứ hai trong 3 tháng, nhưng chỉ số Fedwatch Fund rate trên thị trường tương lai cho thấy họ không tin vào kịch bản 3 lần tăng lãi suất của FED trong năm 2017. Các nhà đầu tư hiện chỉ đang nghỉ tới 2 lần tăng lãi suất trong năm 2017 so với công bố 3 lần của FED. Do đó, nếu tăng lãi suất tháng 3.2017 thì chưa rõ khi nào Fed sẽ tăng tiếp lần thứ hai. Biên bản cuộc họp chính sách tiền tệ của Fed không cho thấy bất cứ thông điệp nào cho kế hoạch tăng lãi suất tiếp theo. Thậm chí, các bình luận gần như giữ nguyên so với các cuộc họp trước: biểu đồ Dot Plot vẫn là 3 lần tăng lãi suất trong năm 2017; không có đánh giá nào mới về tăng trưởng kinh tế và thị trường việc làm nên nhà đầu tư không nhận ra được thông điệp mới Fed; thậm chí Fed còn dùng từ “neutral-trung hòa” khi nói về mức độ tăng lãi suất trong cuộc họp báo khiến nhà đầu tư nghĩ rằng sau 2 lần tăng liên tiếp trong 3 tháng là đã tạm đủ, và Fed sẽ “nghỉ ngơi” một thời gian trước khi tăng lãi suất đợt tiếp. Quan trọng hơn, kết quả bỏ phiếu trong hội đồng Thống Đốc của FOMC cũng gây ra bất ngờ. Chủ tịch Fed tại vùng Minnesota, Ông Neil Kashkari bỏ phiếu không tăng lãi suất, cho thấy sự bất đồng trong quan điểm chính sách thắt chặt của FED. Đây chính là lý do thực sự tại sao đồng USD lại giảm mạnh đến thế.
Ngay sau cuộc họp của FED, tin tốt đến tràn ngập. Kết quả cuộc bỏ phiếu ở Hà Lan đã xóa đi lo ngại về nỗi lo Nexit (Hà Lan rời khỏi Eurozone). Theo đó, việc Đảng VVD của thủ tướng Hà Lan Mark Rutte chiến thắng so với đảng PVV (Vì Tự Do) đối thủ Geert Wilders (người đang có chủ trương Nexit) trong cuộc bầu cử Quốc Hội đã khiến đồng Euro và thị trường chứng khoán Châu tiếp tục tăng điểm. Vào đầu tuần, Scotland cũng thông báo.
FED đang mở đường cho việc chấm dứt thập kỷ nới lỏng định lượng
Trong vòng 24 tiếng đồng hồ sau khi FED thông báo tăng lãi suất, các ngân hàng trung ương trên thế giới ngay lập tức có biện pháp thắt chặt chính sách tiền tệ. Phản ứng nhanh nhất thuộc về các ngân hàng trung ương vùng vịnh, nơi thường duy trì chế độ tỷ giá cố định so với đồng USD. Chỉ trong vòng 90 phút sau thông báo của FED, ngân hàng trung ương của Ả Rập Xê Út, UAE (Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất), Kuwait và Bahrain đưa ra thông báo sẽ thắt chặt chính sách tiền tệ.
Các ngân hàng trung ương khác vốn nới lỏng định lượng mạnh tay trong năm 2016 như Indonesia cũng nói rằng họ đang theo dõi tác động từ việc thắt chặt chính sách tiền tệ của FED để chuẩn bị có những điều chỉnh trong chính sách tiền tệ. Trong khi ngân hàng trung ương Hàn Quốc nói rằng họ có thể sẽ không mở rộng thêm việc nới lỏng định lượng nữa.
Trong các ngân hàng trung ương lớn, BOE (Ngân hàng Anh) và BOJ (Ngân hàng Nhật Bản) có lịch công bố chính sách tiền tệ cùng ngày với FED. Mặc dù BOJ chưa công bố việc tăng lãi suất hoặc bắt đầu thu hẹp dần dần (tapering) chương trình mua trái phiếu nhưng các nhà đầu tư đang kỳ vọng điều này sẽ sớm được thực hiện.
Phản ánh về xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ xuất hiện rõ hơn tại BOE. Trước cuộc họp chính sách tiền tệ, giới đầu tư kỳ vọng cả 9 thành viên trong hội đồng của BOE sẽ đồng thuận bỏ phiếu giữ nguyên lãi suất 0.25% khi các dữ liệu kinh tế của Anh không rõ ràng. Tuy nhiên, kết quả cuộc họp chính sách tiền tệ ngày 16.3.2017 (giờ Việt Nam) cho thấy có 1 thành viên trong hội đồng bất ngờ bỏ phiếu cho việc tăng lãi suất. Do đó, ngay cả khi BOE công bố giữ nguyên mức lãi suất 0.25% , đồng Bảng Anh lập tức tăng hơn 100 pip so với đồng USD khi nhà đầu tư nhận thấy dấu hiệu thắt chặt chính sách tiền tệ.
Trước đó, vào ngày thứ 5 tuần trước (ngày 9.3.2017), chủ tịch Draghi của ngân hàng ECB cũng đã lên tiếng về việc khả năng sớm thu hẹp chương trình nới lỏng định lượng. Đây được xem là phản ứng trước của ECB khi đoán trước hành động tăng lãi suất của FED. Các nhà kinh tế học tại Deutsche Bank cũng bình luận rằng: “ECB đang ngày càng tỏ ra ít bồ câu hơn, với thông báo có thể thu hẹp dần dần chương trình QE về 0 vào cuối năm nay:
Ngân hàng Trung Ương Trung QUốc (PboC) ngay lập tức tăng lãi suất thêm 10 điểm phần trăm, là lần thứ ba trong vài tháng gần đây như một biện pháp phản ứng với việc tăng lãi suất của FED.
Như vậy, chuyển động của FED đang có khả năng mở đường cho xu hướng chấm dứt thập kỷ nới lỏng định lượng từ sau cuộc khủng hoảng 2007. Xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ đang bắt đầu.
Thị trường chứng khoán toàn cầu trong 1 tháng tới sẽ ra sao?
Phản ứng lạc quan của thị trường chứng khoán trong 1-2 phiên giao dịch sau cuộc họp của FED không phản ánh được xu thế dài hạn. Phản ứng này được xem là sự giải tỏa cho những tiên đoán về khả năng thắt chặt chính sách tiền tệ của FED được thực hiện trong quyết định chính sách tiền tệ tháng 3.2017. Về dài hạn, thông tin ở trên đang cho thấy các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đang có xu hướng thắt chặt dần chính sách tiền tệ. Lãi suất tăng lên ở nhiều thị trường để chống lạm phát sẽ tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán.
Hiện nay, các thông số đo lạm phát đang có thay đổi mạnh. Chỉ số Core PCE Deflator, công cụ đo lạm phát của FED đã bất ngờ tăng mạnh 1.7% trong tháng 1.2017. Trong khi đó, lạm phát của khu vực ECB trong tháng 2.2017 cũng tăng lên mức cao nhất trong vòng 4 năm qua. Kỳ vọng lạm phát đo qua TIPS Breakeven Rate của trái phiếu chính phủ 10 năm cũng đã lên mức cao 2.1% vào tháng 3.2017, mức cao nhất kể từ năm 2013. Các ngân hàng trung ương đang lo ngại lạm phát trở lại và họ đang tiến hành hoặc chuẩn bị thắt chặt chính sách tiền tệ.
Thị trường chứng khoán thường tổn thương mạnh khi lãi suất tăng lên và cũng là đối tượng đầu tiên chịu ảnh hưởng mạnh nhất của việc FED tăng lãi suất. Hình 1 cảnh báo việc tăng lãi suất lần thứ 3 của FED có xác suất cao (6 trong 11 lần) thường trùng vào một đỉnh quan trọng của thị trường chứng khoán Mỹ trong 1-12 tháng sau đó với số liệu khảo sát từ năm 1950-2009. Lần tăng lãi suất vào tháng 3.2017 là lần thứ 3 kể từ tháng năm 2008 và liệu lịch sử có lặp lại? Theo Tom Leveroni và Shourui Tian của Nautilus Investment Research, “việc tăng lãi suất là có hại cho TTCK, đôi chút không tốt cho đồng USD, và thường tăng giá cho lợi suất trái phiếu 10 năm và thị trường hàng hóa”. Thực sự, trong bối cảnh lạm phát, bất chấp việc FED tăng lãi suất, đã nhiều lần giá dầu và giá vàng còn tiếp tục lập đỉnh mới sau khi TTCK đã lập đỉnh trước đó. Lần gần đây là trường hợp của năm 2005-2008. Trong khi TTCK đổ gục vào đỉnh tháng 10.2007 thì giá dầu còn leo đến mức cao vào đỉnh tháng 6.2008.
Hình 1: Chỉ số SP500 thường giảm mạnh sau lần tăng lãi suất thứ ba của FED
Nguồn: Bussiness Insider
Sau FOMC, các nhà đầu tư thế giới và Việt Nam đang dõi theo cuộc họp G20
Không nằm ngoài diễn biến chung của thị trường tài chính toàn cầu. Thị trường tài chính Việt Nam cũng được hưởng lợi sau khi Fed không phát ra thông điệp rõ ràng cho lần tăng lãi suất tiếp theo. Lợi suất trái phiếu chính phủ Việt Nam kỳ hạn 10 năm giảm từ 5.87% xuống còn 5.84%/năm. Tỷ giá bán ra của các ngân hàng thương mại giảm mạnh 40-50 đồng và ở mức phổ biến 22,810. Chỉ số VN-Index và HNX-Index không thay đổi nhiều sau quyết định của Fed”.
Theo nhận định của các nhà quản lý quỹ, việc Fed tăng lãi suất sẽ có tác động hạn chế đến các thị trường Châu Á. Ông Luke Spajic, nhà quản trị danh mục tại khu vực mới nổi ở Châu Á của PIMCO có trụ sở tại Singapore nói với AAM (Asia Asset Managemen): “thị trường cổ phiếu khắp châu Á phản ứng tích cực với hành động tăng lãi suất nhưng mang âm điệu bồ câu của Fed. Các tài sản rủi ro ở khu vực Châu Á vẫn là có cơ hội để tăng trưởng trong năm nay”.
NHà quản lý danh mục trái phiếu của Fidelity, ông Bryan Collins nói với AAM: “vẫn có nhiều cơ hội tốt ở khu vực Châu Á. Chúng tôi vẫn đang tìm kiếm những cơ hội đầu tư hấp dẫn tại các thị trường mới nổi ở Châu Á.”
Ông Sean Darby, trưởng bộ phận chiến lược thị trường cổ phiếu của Jerries nói với ABS-CBN rằng: “các nhà đầu tư vẫn ưa thích tìm kiếm rủi ro ở các thị trường mới nổi sau quyết định tăng lãi suất ngang với kỳ vọng thị trường của Fed.” Darby lưu ý các thị trường như Hàn Quốc, Đài Loan và Philipin vẫn còn rất hấp dẫn.
Bối cảnh lạc quan này cho thấy, các nhà đầu tư chứng khoán ở Việt Nam có thể bớt lo ngại về kịch bản rút vốn tại thị trường chứng khoán Việt Nam nói riêng và các thị trường chứng khoán mới nổi ở Châu Á. Hay nói cách khác, với kết quả cuộc họp FOMC vừa công bố, thị trường chứng khoán toàn cầu và Việt Nam sẽ không bị tác động tiêu cực trừ khi xuất hiện thông tin mới. Vào lúc này, đồng USD yếu thì TTCK Châu Á và Việt Nam còn có khả năng tăng điểm. Ngược lại, nếu USD mạnh trở lại, TTCK Việt Nam sẽ ngay lập tức bị tác động tiêu cực. Hiện tại, nền kinh tế Việt Nam có điểm yếu về vấn đề tỷ giá. Việc Fed nâng lãi suất cũng khiến Việt Nam phải xem lại khả năng gỡ bỏ mức lãi suất tiền gửi 0% cho đồng USD.
Sức mạnh của đồng USD không chỉ phụ thuộc vào FED mà còn phụ thuộc vào những phát biểu của Tổng Thống Donald Trump. Sau cuộc họp FOMC, các nhà đầu tư trên toàn cầu sẽ tập trung vào việc quan sát cuộc họp các bộ trưởng tài chính G20 diễn ra 2 ngày 17 và 18.3.2017. Các nhà đầu tư đang dõi theo liệu Trump sẽ hùng biện như thế nào trong cuộc họp G20 đầu tiên của mình. Nếu như Trump lại nói về ngăn chặn dòng người nhập cư, bảo hộ thương mại bằng việc đánh thuế nhập khẩu, đồng USD sẽ tăng trở lại. Donald Trump luôn đe dọa về bảo hộ thương mại, điều khiến ông tạo bất đồng với nhóm G20 . Xu hướng của đồng USD trong thời gian tới phụ thuộc vào tài hùng biện của Donald Trump trước cuộc họp G20. Sự thắng thế của Trump sẽ kéo theo sự hồi phục của đồng USD hoặc ngược lại.
Nếu như đồng USD lại hồi phục, khả năng thị trường cổ phiếu toàn cầu và Việt Nam lại rơi vào đợt điều chỉnh.
Trương Minh Huy