Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt: dấu hiệu để nhận diện các ông vua bán lẻ

Theo nghiên cứu được thực hiện bởi Pat Dorsey, giám đốc phân tích của Morningstar được trình bày trong cuốn sách nổi tiếng ” The Five Rules For Successful Stock Investing (5 Quy Tắc Để Đầu Tư Cổ Phiếu Thành Công” xuất bản năm 2004, chu kỳ chuyển đổi tiền mặt (Cash Conversion Cycle) là phương pháp để nhân diên các ông vua bán lẻ xuất chúng với những công ty bình thường khác. Đây là phương pháp được rút ra sau nhiều năm Morningstar theo dấu phương pháp đầu tư của Warren Buffett.

Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt có công thức như sau:

Kỳ thu tiền bình quân (số ngày)+ Thời gian tồn kho bình quân (số ngày)- Kỳ thanh toán bình quân (số ngày)= Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt (số ngày).

Trong đó: kỳ thu tiền bình quân là 365 ngày chia cho vòng quay các khoản phải thu.

Thời gian tồn kho bình quân là 365 ngày chia cho vòng quay hàng tòn kho.

Kỳ thành toán bình quân là 365 ngày chia cho vòng quay các khoản phải trả.

Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt sẽ cho chúng ta biết công ty bán hàng hóa của nó (tồn kho) nhanh như thế nào, tốc độ thu hồi các khoản phải thu nhanh ra sao, và nắm giữ tiền mặt trong bao lâu trước khi thanh toán cho nhà cung cấp (các khoản phải trả).

Tất nhiên, công ty bán lẻ nào cùng muốn bán sản phẩm nhanh nhất có thể, thu hồi công nợ thật nhanh và trì hoãn việc thanh toán cho nhà cung cấp. Do đó, chu kỳ chuyển đổi tiền mặt càng thấp thì càng tốt. Thậm chí là con số âm. Tức là công ty nắm giữ một lượng tiền lớn và trì hoãn việc trả nợ cho nhà cung cấp được nhiều. Các công ty có chu kỳ chuyển đổi tiền mặt cao sẽ phải đối diện với việc thiếu hụt dòng tiền và thường xuyên phải đi vay để tài trợ cho tài sản lưu động.

Wall Mart, ông vua bán lẻ, trước đây từng có chu kỳ chuyển đổi tiền mặt là con số âm. Theo đó, vào thời kỳ đỉnh cao, 70% doanh số của công ty thậm chí đã được bán và thu hồi trước khi đến hạn thanh toán cho nhà cung cấp.

Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt càng thấp, khả năng bán hàng của công ty càng lớn và do đó khả năng mặc cả để tăng chiết khấu với nhà cung cấp càng cao. Điều này làm tăng lợi nhuận biên của doanh nghiệp.

Nhìn vào các thành phần của chu kỳ chuyển đổi tiền mặt cũng rất hữu ích để bắt ra được ưu và nhược điểm của doanh nghiệp. Vòng quay hàng tồn kho chậm sẽ khiến cho hàng hóa dễ hư hỏng và sau đó là chuỗi hệ quả, sale off, hoặc phải vứt bỏ hàng hóa hư hỏng. Trong khi đó vòng quay các khoản phải thu ít tác động đến chu kỳ chuyển đỏi tiền mặt vì hầu hết các cửa hàng hoặc là sẽ trực tiếp thu tiền mặt từ khách hàng (có ai đi mua hàng mà được mua nợ đâu, phải thanh toán ngay lập tức) hoặc là từ thẻ tín tín dụng. Do đó, các nhà bán lẻ không cần phải tập trung vào kỳ thu tiền bình quân nhiều trong chu kỳ chuyển đổi tiền mặt.

Nếu kỳ thu tiền bình quân và thời gian tồn kho bình quân nói cho biết khả năng tương tác với khách hàng thì kỳ thanh toán bình quân thể hiện khả năng mặc cả với nhà cung cấp. Nó cũng đo lường sức mạnh của nhà bán lẻ. Các công ty bán lẻ có Economic Moat rộng (cái hào lớn) như Wal Mart, Home Depot, Walgren có sức mạnh mặc cả rất lớn.

VÌ SAO MWG VÀ AST LÀ NHỮNG ÔNG VUA BÁN LẺ Ở VIỆT NAM

Dựa trên nghiên cứu này tôi tiến hành kiểm tra chu kỳ chuyển đổi tiền mặt của các công ty bán lẻ tại Việt Nam. Kết quả, chỉ có MWG và AST là hai công ty có chu kỳ chuyển đổi tiền mặt ấn tượng nhất. Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt của MWG vào năm 2015 là 9.8 ngày, sang năm 2016 là 2.3 ngày. Năm 2017 là thời điểm cực thịnh với -3.1 ngày. Ngay cả khi công ty đẩy mạnh phát triển Bách Hóa Xanh vào năm 2018, chu kỳ chuyển đổi tiền mặt của MWG không thay đổi nhiều, tăng nhẹ lên mức 0.3 ngày.

AST thậm chí còn có kết quả ấn tượng hơn. Năm 2015, chu kỳ chuyển đổi tiền mặt của doanh nghiệp này là 35.6 ngày. Nhưng sang năm 2016 chỉ còn 10.3 ngày. Sang năm 2017 là -14.6 ngày và năm 2018 là -21.2 ngày. Điều này cho thấy, AST thậm chí có khả năng bán hàng và thu tiền nhanh hơn nhiều so với thời gian phải trả tiền cho các nhà cung cấp.

Cần lưu ý mô hình hoạt động của một số doanh nghiệp có tính đặc thù khi sử dụng chỉ tiêu: “Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt”. PNJ kinh doanh trong lĩnh vực nữ trang và không dễ để mua hàng hóa đầu vào. Do đó, doanh nghiệp này phải liên tục mở rộng hàng tồn kho để đáp ứng nhu cầu phát triển trong tương lai. Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt của PNK tăng từ mức 18.8 ngày vào năm 2015 lên 55 ngày vào năm 2018.